blogspot visitor

12 augustus 2012

Grote Kerk Breda: sporen van tempeliers van Oranje?


Klik voor meer foto's van muurschilderingen. Je kunt in de kerk ook virtueel rondkijken (maar alles blijft op nogal grote afstand).

Deze gerestaureerde muurschildering in de Sint-Joriskapel van de Grote Kerk in Breda (van steen gebouwd rond 1250, waarschijnlijk in de plaats van een houten voorloper), met tempelier-schildjes[1] in een decoratief, repetitief patroon tegen een groene achtergrond, doet bijna islamitisch aan. Het schildje verschijnt ook in andere muurschilderingen in de kerk. In een schildering gewijd aan het toenmalige kleermakersgilde van de stad, prijkt een schaar waarop een maantje en een sterretje staan afgebeeld.
Invloed van de kruistochten?

De Grote Kerk wordt wel de bakermat van de Oranje-Nassau's genoemd. Was een van hen kruisridder? Inderdaad: de wikipedia vermeldt dat de eerste graaf van Nassau, Walram I van Nassau (circa 1146-1198) deelnam aan de derde kruistocht. En: 'Walrams kleinzoon Otto I van Nassau was de stamvader van de Nederlandse tak van de Ottoonse linie van het Huis Nassau, waar het Nederlands koninklijk huis van af stamt.'

Journalist René Zwaap (schreef voor De Groene Amsterdammer) wijst op een connectie tussen de tempeliers en het vorstendom Orange, het 'stamland der Nederlandse monarchie':

Zwaap (lees hier het hele artikel):
'Lange tijd genoot Orange, [...] twintig kilometer ten noorden van Avignon, internationale faam als toonbeeld van religieuze verdraagzaamheid en vreedzame coëxistentie der volkeren. Die faam gaat terug op het jaar 800, toen het stadje werd ingenomen door Guilhelm, een leenman van Karel de Grote. Guilhelm d'Orange geldt als de stamvader van het huidige vorstengeslacht van het Koninkrijk der Nederlanden.' 

[...] 'Over de afkomst van deze legendarische Willem, tot twee keer toe heilig verklaard door het Vaticaan, wordt nog altijd getwist door historici. De Amerikaanse geschiedkundige Arthur Zuckermann beweerde in zijn A Jewish Princedom in Feudal France uit 1972 dat Willem van joodse oorsprong was; overleveringen vertellen dat hij afstamde van het Huis van David, dat hij tijdens militaire campagnes de sabbat in ere hield, vloeiend Hebreeuws en Arabisch sprak en zijn wapenschild tooide met de Leeuw van Juda.'
[...] 'De stad kreeg qua religieuze vrijheid een forse stimulans onder invloed van de orde der tempeliers, de kruisridders die hier in het dal van de Rhône een uitvalsbasis stichtten. Raimbaud II, graaf van Oranje, was een van de leiders van de eerste kruistocht van 1096 naar Antiochië en Jeruzalem. De tempeliers onderhielden diplomatieke contacten met alle koningen, inclusief de Saracenen en zelfs de gevreesde islamitische orde der assasijnen.'

[...]
In 1702, direct na de dood van koning-stadhouder Willem III, lijfde [...] Lodewijk de veertiende Orange definitief in bij Frankrijk
Ene Hugo de Chalon van dit vorstendom, zou volgens (omstreden) bronnen in 1307 zelfs schatten van de tempeliers, waaronder de geheimen van de heilige graal, in veiligheid hebben gebracht, aldus Zwaap.

Op de website van de Grote Kerk staat:
In de eerste helft van de 16de eeuw beleeft de grote of O.L.V. Kerk het hoogtepunt van haar bloei. Graaf Hendrik III [van Nassau], heer van Breda neemt een toonaangevende plaats in aan het hof van keizer Karel de V. Zijn zoon René van Chalon, prins van Oranje en heer van Breda zal te jong sterven om carrière te maken. Zijn neef prins Willem I van Oranje zal weer een belangrijke positie innemen en in de Nederlandse geschiedenis een bijzondere en toonaangevende rol spelen.
En:
In de kerk liggen begraven Engelbrecht I en II van Nassau, Jan IV van Nassau, Hendrik III van Nassau; René van Chalon[2] (de eerste prins van Oranje en erflater aan Willem van Oranje) [...]
En:
'Steeds meer kanunniken waren universitair geschoold. Onder hen bevonden zich theologen, hoogleraren, maar ook medici en diplomaten. Velen van hen zijn nog in deze kerk aanwezig door hun fraai gebeeldhouwde grafzerken. Twee verdienen met naam genoemd te worden, te weten Otto en Willem van Galen. Otto van Galen is belast geweest met de opvoeding van René van Chalon, prins van Oranje, zoon uit het tweede huwelijk van Hendrik III, in wie [René van Chalon dus; K] de huizen Nassau en Oranje verenigd werden tot het huis van Oranje-Nassau [omdat Hendrik III van Nassau in 1515 trouwde met de zeventienjarige Claude de Chalon (in Nederland Claudia van Chalon genoemd, die overigens vijf jaar later al zou sterven); van haar broer Philibert de Chalon erfde René in 1530 het prinsdom Orange en de titel prins van Oranje (waarom René zijn moeders achternaam droeg, weet ik niet); K].'
Als je je fantasie de vrije loop laat en speculeert dat de graal in feite de lijkwade van Jezus was - wat de historicus Daniel C. Scavone als hypothese inderdaad naar voren heeft gebracht -, zou dus een ver familielid of zelfs voorvader van de Oranje's betrokken kunnen zijn geweest bij het bewaren of redden van de lijkwade in 1307 - inderdaad in de periode tussen 1204 (verovering van Constantinopel door christelijke legers) en 1353 (het opduiken van de dan wel een veronderstelde lijkwade van Jezus in Frankrijk) waarin de doek 'zoek' was na een, volgens aanhangers van deze zienswijze, eerder verblijf in Jeruzalem, Edessa (de huidige stad Urfa in Turkije) en Constantinopel.
Zoals de wikipedia over de lijkwade van Turijn vermeldt, stelt de voor het Vaticaan (sic) werkzame paleograaf Barbara Frale dat zij documenten heeft ontdekt waaruit zou blijken dat de doek in bezit is geweest van de tempeliers; volgens een artikel in The Times (6 april 2009) dat nog in Wayback Machine is te vinden:
'[...] her study of the trial of the Knights Templar had brought to light a document in which Arnaut Sabbatier, a young Frenchman who entered the order in 1287, testified that as part of his initiation he was taken to “a secret place to which only the brothers of the Temple had access”. There he was shown “a long linen cloth on which was impressed the figure of a man” and instructed to venerate the image by kissing its feet three times.
Dr Frale said that among other alleged offences such as sodomy, the Knights Templar had been accused of worshipping idols, in particular a “bearded figure”. In reality however the object they had secretly venerated was the Shroud.
They had rescued it to ensure that it did not fall into the hands of heretical groups such as the Cathars, who claimed that Christ did not have a true human body, only the appearance of a man, and could therefore not have died on the Cross and been resurrected. She said her discovery vindicated a theory first put forward by the British historian Ian Wilson in 1978.'

[...] 'After the sack of Constantinople [in 1204] it was next seen [althans volgens sommige onderzoekers; K] at Lirey in France in 1353, when it was  displayed in a local church by descendants of Geoffroy de Charney, a Templar Knight burned at the stake with Jacques de Molay [leider van de tempeliers; K].'
Anderen, zoals Christopher Knight and Robert Lomas, menen dat het gezicht op de lijkwade van Jacques de Molay is. (Dit zou een verklaring geven van de verering van een 'baardige figuur'[3] waarover Barbara Frale het heeft en ook van de anders onverklaarbare ketting op de vaak door gelovers in de echtheid van de lijkwade als bewijs-schakel opgevoerde pelgrims-medaille van Lirey.)

Natuurlijk kan men zijn verbeelding eindeloos laten gaan over dit soort in nevelen gehulde (wapen)feiten. Niet zelden verdwalen mensen dan in eindeloze complottheorieën, zoals op deze blog ('De wereld in gijzeling. Deel I: Oranje, tempelbroeders en vrijmetselaars').

Wel is het een feit, dat in de Grote Kerk in Breda leden van het geslacht van Nassau na hun dood, gehuld in een lijkwade, werden bijgezet in familiegraven: zie de documentaire 'Een Lijkwade van Nassau' over de lijkwade van Cimburga van Baden, oudtante van Willem van Oranje, die in 1501 werd bijgezet in het praalgraf van Engelbrecht II in deze kerk.

Noten 

[1] [Licht gewijzigd n.a.v. reactie op deze blog.] Hier beweert iemand dat de ('ancient') tempeliers helemaal geen rood kruis gebruikten, maar een zwart-witte 'Beausant', maar volgens de wikipedia voerde de orde wel degelijk het rode kruis vanaf de tweede kruistocht.
Wikipedia: 'In Joris vallen de mythen rond Koning Arthur en zijn draken dodende ridders samen met de christelijke heiligenverering. (...) Tijdens de Tweede Kruistocht stelde Richard I zichzelf en zijn leger onder de bescherming van Sint-Joris. Volgens vaste regels beschilderde wapenschilden en hun bijbehorende heraldiek ontstonden rond 1200. Het rode 'Kruis van Sint-Joris' op een witte achtergrond is in de eerste helft van de 12e eeuw met de heilige verbonden. [...] Het [door Joris] verslaan van de draak symboliseert de bekering van een heidens land of stad tot het christendom (...) De heilige Joris was als patroon van de ridders een populair motief bij het vormgeven van ridderorden. Niet alleen in de insignes maar ook in de naam van de vele orden van Saint-George of orden van Sint-Joris vinden wij hem terug.'
De Grote Kerk schijnt overigens ooit vol te hebben gehangen met wapenborden.

[2] Maar niet voor de getuigenis - als die zou kloppen - van de tempelier die Barbara Frale zou hebben opgeduikeld, waaruit zou blijken dat vóór 1287 tempeliers een linnen doek kusten waarop de gestalte van een man te zien was. Tenzij:
- hetzij: Jacques de Molay al vóór 1287 door de inquisitie bij wijze van foltering 'gekruisigd' zou zijn en een 'doornenkroon' op zijn hoofd gedrukt zou hebben gekregen, en dit zou hebben overleefd, waarna hij pas in 1307 op gruwelijke wijze levend zou zijn verbrand;
- hetzij: het gelaat van De Molay achteraf aan een al bestaande lijkwade (met de gestalte van een gegeselde en gekruisigde man) zou zijn toegevoegd.
Beide mogelijkheden lijken me erg onwaarschijnlijk. Zodat de hypothese van Knight en Lomas eigenlijk van tafel kan, indien het document van Frale hout snijdt - al kan je weer niet uitsluiten dat er twee of meer doeken in het spel zijn geweest.

[3] Mokum TV Almanak (2006): 'René van Chalon, de allereerste Oranje-Nassau, ligt in de Grote Kerk van Breda begraven. Zijn praalgraf staat echter in de St. Pieterskerk te Bar-Le-Duc in Frankrijk. Dit monument toont een half ontvleesd skelet, in de opgeheven hand bevindt zich een kristallen bol waarin het totaal vergane prinselijke hart heeft gezeten.'

Zie ook m'n blognotities:
Lijkwade van Turijn: zag Jezus er zo uit?
English Defence League knoopt banden aan met Tea Party
Nederland schipperde rond Milosevic vanwege Zorreguieta en Máxima
Zorreguieta en Beatrix 'kraken' boerderijen in Wassenaar

7 opmerkingen:

  1. Ja, het is óók het Sint Joriskruis, wat over de hele wereld voorkomt. Moslims kennen ook heiligen, wist je dat niet?

    In de 16e eeuw hebben diverse Europese vorsten steun gezocht bij islamitische sultans in hun strijd tegen de katholieken (Elisabeth I bv.). Ook de Italiaanse steden die met elkaar in oorlog waren maakten vaak gebruik van Turkse huurlingen. En de kreet 'liever Turkse dan paaps' van de geuzen is nagenoeg bekend, dacht ik.
    Willem van Oranje stuurde in 1569 een brief aan de sultan (Suleyman als ik het goed heb) die hem vervolgens prees omdat hij "het geloof in de ene, almachtige God en zijn profeet en dienaar Jezus" had hersteld en strijd voerde tegen "de ongelovige, die paus wordt genoemd". Hij kon echter weinig doen, maar de Andalusiërs en de sultan van Marokko zijn wel een alliantie met de geuzen aangegaan.

    Wat bedoel je te zeggen over de lijkwade, die bevindt zich toch gewoon in Turijn? Een aantal van de bekende fictie-boeken over de graal stellen dat het allemaal draait om het bewijs dat Jezus niet goddelijk was, vandaar dat het Vaticaan er nog steeds zo mee in z'n maag zit of het ding nou echt is of niet.

    BeantwoordenVerwijderen
  2. Mij zijn geen aanwijzingen bekend dat het Sint-Joriskruis van origine (ook) islamitisch zou kunnen zijn. Ik dacht bij die muurschildering alleen onwillekeurig aan de Arabische wereld vanwege het decoratieve en repetitieve patroon en de groene achtergrond.

    Dat van die allianties tussen protestantse aanvoerders en islamitische leiders was me niet bekend (ik weet niet zoveel van geschiedenis) - bedankt voor de aanvulling.
    Maar in de tijd van de tempeliers was er in de verste verte nog geen sprake van een reformatie en de tempeliers staan bekend als 'speciale troepen' bij de kruistochten - daarom was het voor mij al helemaal nieuw te ontdekken dat uitgerekend de tempeliers ook góede betrekkingen hebben onderhouden met islamitische machthebbers.

    Wat betreft de lijkwade van Turijn: ik refereer in mijn verhaaltje hierboven voor de grap even aan twee hypotheses (zie de wikipedia over de doek en shroud.com, de website van fotograaf Barrie Schwortz die is gaan geloven in de echtheid van dit schimmige relikwie):

    1. het in Turijn bewaarde doek is identiek aan de 'doek van Edessa' (zie bijvoorbeeld de wikipedia: bit.ly/R7Lnck ), die weer dezelfde is als de doek waar ene Jezus Christus in gelegen zou hebben na zijn kruisiging;

    2. de roemruchte 'heilige graal' is niets anders dan die (echte) lijkwade van Jezus.

    Zie ook m'n blog 'Lijkwade van Turijn; zag Jezus er zo uit? - http://bit.ly/Ntdg9o
    Daar maak ik duidelijk dat ik me aansluit bij een voormalige eindredacteur van het wetenschappelijke tijdschrift Nature, die meent dat er nog geen verklaring is voor het ontstaan van de afbeelding op de doek en dat daarom ook de herkomst van de doek nog niet is achterhaald.

    BeantwoordenVerwijderen
  3. Zie voor de verspreiding van de Sint Jorisverering http://en.wikipedia.org/wiki/Saint_George.

    Hoe het met de tempeliers zat is idd. nauwelijks de vinger op te leggen, maar er waren natuurlijk meerdere takken. Er werd hen o.a. ten laste gelegd dat ze Baphomet aanbaden, een naam die ethymologisch verwant is aan Mahomet (= Mohammed in het frans). Plus dat ze tijdens bijeenkomsten een hoofd aanbaden, wat doet denken aan de opgevouwen lijkwade zoals die ook in de stadspoort van Edessa zou hebben gezeten. Het woord 'mandylion' (niet door mensenhanden gemaakte afbeelding) is eveneens afgeleid van een arabisch woord (hoewel dat laatste niet per se heel erg veelzeggend is).

    De afbeelding op de lijkwade is als bij een foto: pas als je er een dia-positieve afdruk van maakt zie je wat er nou eigenlijk op staat. Jaren geleden is er al door onderzoekers geconcludeerd dat het het resultaat was van een chemisch proces. Kort daarop besloot het Vaticaan dat het om een vervalsing moest gaan, o.g.v. de omstreden C14-methode. Punt is, dat ze zich opeens realiseerden dat de persoon die er in heeft gelegen op dat moment niet dood was - en daarmee zou de bodem uit het (westerse) christendom vallen, want dan is hij dus ook niet uit de dood opgestaan en alles. Als het werkelijk om een vervalsing zou gaan, dan mag iemand mij eens uitleggen hoe ze dat zo getrouw voor elkaar hebben gekregen en bovendien ook nog in foto-negatief.

    Tenslotte, maar dat wist je al, is het spoor volledig terug te volgen in de tijd (dus tot Edessa). Geloof hechten aan de echtheid van de lijkwade heeft echter als consequentie dat men niet tegelijkertijd de kerkelijke dogma's aan kan hangen, inclusief het idee dat Jezus wonderen kon verrichten. (De verhalen over al dan niet koninklijke nazaten zou ik wel met een flink pak zout nemen.)

    BeantwoordenVerwijderen
  4. Aha, grappig dat Sint Joris ook verering kent onder moslims.

    Wat betreft de Tempeliers, het kan natuurlijk in principe ook zijn dat de inquisitie hen Baphomet in de maag heeft gesplitst; hoe dat in feite zit, geen idee. Wel intrigerend trouwens.

    Over de kwestie of de 'man van de lijkwade', áls het een echt mens is geweest, per se nog moet hebben geleefd (gezien de bloedsporen), wordt - zoals over zoveel punten - voor zover ik kan zien sterk van mening verschild. De wikipedia noemt een lijkschouwer die zowel rigor mortis meende waar te nemen als realistische bloedsporen. In dit document bit.ly/P7UDu8 (PDF) pleit iemand uitvoerig voor een nog levend slachtoffer. Hier bit.ly/QuQk8y beargumenteert een professionele lijkschouwer dat het een dode man heeft betroffen, die (om het type bloedsporen te verklaren) moet zijn gewassen. Enzovoorts.

    Verder is er voor zover ik het heb kunnen scannen sowieso geen wat betreft alle details voldoende overtuigende verklaring voor de ontstaanswijze van de afdruk, zij het van een levende man of van een dode...

    En het Vaticaan is wel zo slim om slechts met hele lange tussenpozen, met mate onderzoek toe te staan naar de relikwie, zodat het nog lang kan duren voordat er consensus is ontstaan onder (genoeg) onafhankelijke wetenschappers van enige faam.

    Mocht het een vervalsing betreffen, dan lijkt mij een licht, knap uitgevoerd schroeien van het linnen met behulp van een verhit bas-reliëf of beeld (en die 'mal' moet dan door een goede kunstenaar zijn gemaakt) het meest waarschijnlijk: hier bit.ly/Pe5Ybi maakt iemand aannemelijk dat je dan inderdaad een soort negatiefbeeld krijgt met 3D-eigenschappen.

    BeantwoordenVerwijderen
  5. Wat lijkt jou nou aannemelijker: dat Jezus stierf en toen uit de dood is opgestaan, of dat hij 3 dagen lang is verzorgd en toen weer rond kon lopen (om een tijdje later op een berg uit het zicht te verdwijnen)? Wat ook wel interessant is wat dat betreft, is Barbara Thiering. Die heeft een volledige reconstructie van hoe het volgens haar allemaal is gegaan rondom de kruisiging, google er maar eens op.

    BeantwoordenVerwijderen
  6. Maar het zou raar zijn als de Romeinen de man levend van het kruis hebben laten halen. En zéker de verhalen over de herrezen Jezus kunnen puur fictie zijn. Enfin, raadsels blijven.
    Bedankt voor de tip.

    BeantwoordenVerwijderen
  7. We leven nu 2 millennia later en zijn nog steeds niet in staat om iemands dood objectief (dwz onomstotelijk) vast te stellen, dus waarom zou je zoiets van Romeinse soldaten dan wel verwachten? Er zijn allerlei middeltjes waarmee je schijndood kan bewerkstelligen. En je kent het verhaal van de spons met azijn, naar ik aanneem.

    BeantwoordenVerwijderen