Achtuurjournaal, 23 augustus 2012 Naschrift januari 2015: bij nader inzien heb ik in deze te polemische blog onvoldoende oog gehad voor de rol van de journalist als onderzoeker, wat per definitie betekent dat hij dicht op het onderwerp kruipt, dus daar niet voortdurend 'afstand van neemt'.
Aanvulling juni 2015: maar ik hou mijn bedenkingen bij de manier van verslaggeven van Wollaars, die de extreemrechtse beweging Pegida in Duitsland veel te onkritisch belicht.
Aanvulling 2017: Goede tweet (zoals een journalist hoort te reageren) van Wollaars naar aanleiding van een opmerking van de meer en meer tot rechtse propagandist verwordende 'journalist' Wierd Duk over de verhouding tot de macht in Rusland.
Wollaars, staande voor de gevangenis waar Breivik zit opgesloten, naar aanleiding van het morgen verwachte vonnis[1] van de rechtbank: 'Wat Noorwegen vooral bezig houdt, is wat Breivik er zelf van vindt en wat hij nog méér denkt.'
Maar die conclusie, nog aangezet door het woordje 'vooral', valt - zo blijkt meteen daarna - helemaal niet te trekken uit wat er aan de hand is; Wollaars' toelichting: 'Die gehate man wordt ook bewonderd. Hij heeft 600 brieven ontvangen. En hij schrijft terug.'
Ook bewonderd! 600 brieven! Inderdaad: wat Noorwegen bezighoudt dus, wat zeg ik, vooral bezighoudt. Niet een paar honderd extreemrechtse zieke geesten die een kinderslachter wensen te steunen die nog steeds trots is op zijn gruweldaad, nee, Noorwegen, nietwaar Jeroen?
De eerste quote die Wollaars presenteert is een opmerking van de gevangenisdirecteur. Wollaars introduceert hem met de schijnbaar achteloze, maar al een weloverwogen sfeer scheppende zin: 'Hier is niet zijn definitieve cel, maar ze hebben Breivik wel leren kennen.' De gevangenisdirecteur: 'Er zijn heel veel meningen over hoe het met hem gaat en wat hij aan het doen is, maar hij wordt als een heel gewone gevangene behandeld.'
Ach ja, de meningen over Breivik, over 'wat hij aan het doen is', lopen sterk uiteen, toch? Zeker als je hem beter leert leert kennen!
Wollaars last dan een quote van Breiviks advocaat in, weer ingeleid met een schijnbaar nietszeggend, maar subtiel zinnetje van hemzelf. Wollaars: 'Hier [i.e. in deze gevangenis; K] heeft zijn advocaat hem op de dag van morgen voorbereid.'
Alsof dat nieuws is! Op de dag van morgen voorbereid. Hoort u het plechtige tromgeroffel? De grote dag. Wollaars speelt op effect, zoals telkens in zijn verslag, en dat effect is: Breivik de schijn geven van interessantheid, grootheid en respectabiliteit.
Quote als een klaroenstoot van de advocaat: 'Hij kijkt uit naar de volgende stap.' De volgende stap. Niets heeft Breivik gestopt, immers. Geen sprake van dat hij de rest van zijn leven zal verpieteren tussen vier muren. Er staan ons verdere stappen te wachten (vergelijk Wollaars' uitsmijter, zie hieronder).
Even daarna leest Wollaars een passage voor uit een brief van Breivik aan een extreemrechtse Noorse vrouw, die Breivik aanspreekt met 'zuster Mia', wat doet denken aan de begroeting van fundamentalistische moslims en andere streng gelovigen, maar op zoiets - dat de verkniptheid[2] van Breivik laat zien - zal Jeroen ons niet attent maken. Breivik: 'Het grote publiek, maar vooral de nationalisten, zullen willen dat ik de uitkomst [i.e. het gerechtelijke vonnis; K] als een man draag.' Aansluitend Wollaars: 'In Breiviks brieven gaat het uitgebreid over zijn strijd tegen de multiculturele samenleving.'
Alweer een sprekend detail: terwijl Wollaars dit zegt, zien we hem door kopieën van kennelijke brieven van Breivik bladeren, waarvan sommige zinnen met een geelgroene stift zijn gemarkeerd - wat je associeert met het aanstrepen van belangwekkende passages in een lezenswaard document dat je zorgvuldig aan het bestuderen bent. Let wel: het gaat hier dus om propagandistisch gebazel van een laffe moordmachine met een psychische stoornis[2], die meer dan zestig weerloze kinderen en jongeren kapot heeft geschoten.
Vervolgens leest Wollaars opnieuw een stukje uit een brief voor: 'We moeten een netwerk beginnen. Alleen zo verkrijgen we politieke en militaire macht. Dat is ons doel.'
Tel bij dit alles op dat Wollaars zijn reportage ongeveer afrondt met eerst deze quote van de advocaat: 'Soms is het beter om verschillende meningen te horen. Het debat aan te gaan. En ook de tegenargumenten te kennen. In plaats van het weg te stoppen.' Waarop Wollaars de kijker ernstig toespreekt met: 'Want lang zweeg Noorwegen over problemen met migratie.' Terwijl Jeroen deze 'moraal van zijn verhaal' debiteert, zien we de directeur in de verte de gevangenis binnen gaan. Zo ontstaat de boodschap: vadertje staat loopt terug naar die ene, noest met zijn land corresponderende Noor die de moed had dit fatale zwijgen te doorbreken en de gevolgen daarvan waardig te dragen. Laten we hem niet wegstoppen, maar naar hem luisteren!
En de slotsom is dat Wollaars hier een weerzinwekkende massamoordenaar op een journalistiek gezien absoluut laakbare manier voorstelt als een bewonderde en eervolle figuur, die in zijn land een hoognodig debat over immigratie heeft aangezwengeld, waarbij de Noorse bevolking aan zijn lippen hangt.
Wollaars' uitsmijter, 'Morgen beslist de rechter, maar het lijkt erop dat Breivik toch het laatste woord heeft', is eveneens absurd en véél te veel eer voor deze misdadiger.
Dat Wollaars tussendoor nog eventjes, héél eventjes, twee ouders van de slachtoffers laat zeggen dat zij het volstrekt fout vinden dat iemand als Breivik met de buitenwereld mag blijven communiceren, doet aan deze globale diagnose van zijn verslag weinig af: voor deze quotes trekt Wollaars 6 seconden (!) uit op zijn reportage van bijna drie minuten. Ook de zin waarmee hij zijn verslag was begonnen ('Achter deze muren zat de afgelopen maand de meest gehate man van Noorwegen') heeft hij met de rest van zijn verhaal geheel ondermijnd.
De reportage laat een nare nasmaak achter. Beetje een creep, die Jeroen Wollaars.
Voor wie mij overdreven kritisch vindt: vervang hierboven Breivik door Bin Laden en schrijf bij wijze van invuloefening even uit hoe Wollaars' verslag dan zou luiden.
Of wacht, ik zal het voor u doen:
Wollaars zegt, staande voor de gevangenis waar Bin Laden zit opgesloten, naar aanleiding van het morgen verwachte vonnis van de rechtbank: 'Wat de wereld vooral bezig houdt, is wat Bin Laden er zelf van vindt en wat hij nog meer denkt.' Wollaars' toelichting: 'Die gehate man wordt ook bewonderd. Hij heeft 6000 brieven ontvangen. En hij schrijft terug.'Het zou niet veel hebben gescheeld, of Wollaars was door een speciale eenheid van het Amerikaanse leger van zijn bed gelicht en overgevlogen naar een geheime gevangenis om op niet al te zachtzinnige wijze te worden verhoord[3].
In het begin van zijn verslag introduceert Wollaars een quote van de gevangenisdirecteur met de zin: 'Hier is niet zijn definitieve cel, maar ze hebben Bin Laden wel leren kennen.' De gevangenisdirecteur: 'Er zijn heel veel meningen over hoe het met hem gaat en wat hij aan het doen is, maar hij wordt als een heel gewone gevangene behandeld.'
Wollaars leidt dan een quote van Bin Ladens advocaat in met: 'Hier heeft zijn advocaat hem op de dag van morgen voorbereid.' De advocaat: 'Hij kijkt uit naar de volgende stap.'
Even daarna leest Wollaars een passage voor uit een brief van Bin Laden aan een bewonderaar, met als laatste zin: 'Het grote publiek, maar vooral de vrome moslims, zullen willen dat ik de uitkomst [i.e. het vonnis; K] als een man draag.' Aansluitend Wollaars: 'In Bin Ladens brieven gaat het uitgebreid over zijn strijd tegen het Amerikaanse imperialisme en de Westerse consumptiemaatschappij.' Terwijl Wollaars dit zegt, zien we hem door kopieën van kennelijke brieven van Bin Laden bladeren, waarvan bepaalde zinnen met een geelgroene stift zijn gemarkeerd. Vervolgens leest Wollaars opnieuw een stukje uit een brief voor: 'We moeten een netwerk beginnen. Alleen zo verkrijgen we politieke en militaire macht. Dat is ons doel.'
Wollaars rondt zijn reportage ongeveer af met eerst deze quote van de advocaat: 'Soms is het beter om verschillende meningen te horen. Het debat aan te gaan. En ook de tegenargumenten te kennen. In plaats van het weg te stoppen.' Waarop Wollaars de kijker toespreekt met: 'Want lang negeerden wij de onvrede in de Arabische wereld ten gevolge van het Westerse kolonialisme.' Terwijl Wollaars deze zin uitspreekt, zien we de directeur in de verte de gevangenis binnen gaan.
Tussendoor laat Wollaars even twee ouders van de slachtoffers van de aanslag op de Twin Towers zeggen dat zij het volstrekt fout vinden dat iemand als Bin Laden met de buitenwereld mag blijven communiceren. Voor deze quotes trekt Wollaars 6 seconden uit op zijn reportage van bijna drie minuten.
Wollaars' uitsmijter: 'Morgen beslist de rechter, maar het lijkt erop dat Bin Laden toch het laatste woord heeft.'
Terzijde: nieuwslezer Rob Trip vertelde aansluitend nog dat Breiviks postadres ook circuleert onder extreemrechtse Nederlanders.
[1] Toegevoegd 24 augustus:
Geheel in de bovenbeschreven stijl karakteriseren Wollaars en de NOS[4] de uitspraak van de rechter dat Breivik toerekeningsvatbaar is en 21 jaar cel krijgt, mogelijk met verlenging als hij als een blijvend gevaar voor de samenleving wordt beschouwd, met de kop 'Breivik heeft zijn zin gekregen'. Alsof Anders Breivik door dit vonnis niet de ultieme verliezer is - een zombie achter tralies, zijn leven naar de knoppen -, maar ergens een overwinnaar, immers hij heeft 'zijn zin gekregen'; en - Wollaars' eerste zin van zijn verslagje van het gerechtelijke vonnis -: 'Dit is wat hij wilde, nu kan hij met opgeheven hoofd de gevangenis in.'[5]
Jakkes. Mijn maag draait er bijna van om. De rest van Wollaars' praatje heb ik weg geklikt.
Hoe over het vonnis in deze schokkende zaak op een journalistiek zakelijke, afgewogen en informatieve manier kan worden bericht, bewijst dit artikel in Trouw; kijk, zo formuleer je dat, Jeroen Wollaars/NOS: 'Hij krijgt daarom de hoogst mogelijke straf. Ironisch genoeg zijn daarom zowel Breivik als de nabestaanden tevreden met het vonnis' [cursivering door mij; K].[5]
Noten
[2] Toegevoegd 25 augustus: Het NRC Handelsblad bericht dat de rechtbank (vijf rechters) oordeelt: [...] 'dat Breivik een persoonlijkheidsstoornis, narcistische en antisociale kenmerken heeft. De verdachte toonde geen symptomen die duiden op een psychose of schizofrenie.'
Dat lijkt me een heel wijs oordeel: beslist een psychische stoornis, maar tevens toerekeningsvatbaar.
Op de NOS-site geen spoor van dit bepaald betekenisvolle aspect van het vonnis en evemin in de journaals - in het bijzonder de verslagen van Jeroen Wollaars - voor zover ik die heb gezien. Wel op de sites van Trouw, het Parool, AD, de Volkskrant en zoals gezegd het NRC.
[3] Wellicht heeft Obama het - zeer bedenkelijke - besluit genomen Bin Laden te laten neerschieten, precies omdat hij voorzag dat een verslaggever van Al Jazeera nog wel eens een lans zou kunnen gaan breken voor 'de strijd' van Bin Laden; enzovoorts. Ik ben tegen de doodstraf, maar gezien deze wanvertoning van Wollaars en natuurlijk vooral de kennelijke vrijheid van Breivik om vanuit zijn cel contact te houden met extreemrechtse kringen, zou ik bijna denken: had de politie Breivik maar omgelegd.
[4] De beheerder (schuilnaam 'Baron van de extreemrechtse blog Gates of Vienna
Mr. [sic; K] Breivik’s primary goal was to be declared sane, so he will begin his stretch behind bars without appealing the verdict. Except that he won’t be behind bars - his incarceration will take place in a well-appointed suite of rooms resembling the accommodations at a modest Nordic hotel.'Doelt 'Bodissey' met de laatste zin op de voortzetting van Breiviks 'strijd' vanuit de gevangenis, die Breivik-spreekbuis Jeroen Wollaars op de Nederlandse tv al van enige gratis pr heeft voorzien?
Dat Breivik niet letterlijk achter tralies zal verdwijnen, klopt trouwens waarschijnlijk evenmin (zie de foto bij dit artikel of kijk hier).
[5] Toegevoegd 25 augustus circa 14.00 uur: Tenzij ik echt even in de bonen[#] ben geweest: die zin was de eerste die Wollaars uitsprak in dit item - direct nadat de nieuwslezer het vonnis kort had samengevat en zich tot Wollaars had gericht met ongeveer de vraag: 'Jeroen, dit is wat Breivik wilde, toch?' Maar die opening is er kennelijk later uitgeknipt of het item is zelfs opnieuw opgenomen. Wollaars zegt in deze versie, wat later in zijn praatje: 'op een bepaalde ironische manier ook tevredenheid bij Breivik zelf'. Het item zoals het nu op de site staat en dat in die vorm gisteravond in het achtuurjournaal zat, is sowieso zakelijker en correcter dan Wollaars' reportage rond Breiviks brieven. Wel kruipt Wollaars bij zijn afronding nog veel te veel in de huid van Breivik door - nu als uitsmijter dus - te zeggen: 'dit is waar hij op uit was, hij kan nu met opgeheven hoofd de gevangenis in en de martelaar worden die hij al die tijd zo graag wil zijn' (waarbij Wollaars half spottend, half gespeeld-droevig in de camera kijkt); bepaald een ongepast laatste woord, want als de term 'martelaar' al van toepassing is, dan betreft dat de vermoorde sociaal-democratische jongeren; het aanhalen door Wollaars van Breiviks wens martelaar te worden, ook al bedoelt Wollaars dat ironisch of sarcastisch, getuigt van weinig inlevingsvermogen en begrip van de ernst, de omvang, de verhoudingen en de aard van deze tragedie.
[#] Toegevoegd 25 augustus circa 15.00 uur: Ik kwam op de videoclip van de NOS terecht via dit bericht op Joop.nl van 24 augustus 10:47 uur. De huidige versie van de video op de NOS-site is mogelijk (niet zeker) van 14:02 uur. Het staat me ook nog vaag bij dat in de video waarvan ik het begin heb afgespeeld, niet Rob Trip, maar Astrid Kersseboom de nieuwslezer was. Als is vast te stellen dat Kersseboom inderdaad dienst had 's ochtends 24 augustus, en niet Rob Trip, dan is mijn oorspronkelijke observatie[1] vrijwel zeker correct. Een andere aanwijzing daarvoor is de kop 'Jeroen Wollaars: Breivik heeft zijn zin gekregen', die op de NOS-site tot op moment van dit schrijven is gehandhaafd en ook in de URL zit gebakken. Die kop is weinig logisch bij de huidige video, die begint met deze vraag van Trip aan Wollaars: '21 jaar cel; komt hij ooit nog vrij?'Zie ook m'n blognotities:
Enfin, mocht ik me toch hebben vergist, dan blijven de hoofdlijnen van het bovenstaande evengoed intact.
Toegevoegd 25 augustus circa 16.30 uur: hebbes! Ik kon het NOS-journaal van 24 augustus 12.00 uur nog terugkijken via mijn digitale-televisie. En daarin zit exact de oorspronkelijke, later vervangen clip op de NOS-site zoals ik die gister heb beschreven[1]. Daarin was wel het begin van de uitzending, met beelden van de uitspraak van de rechter, weggelaten. Het begon met Astrid Kersseboom die zegt dat Wollaars bij de rechtszitting aanwezig was en hem vraagt: 'Jeroen Wollaars, Anders Breivik heeft dus zijn zin gekregen?' Waarop Wollaars: 'Inderdaad, hij glimlachte ook toen hij de conclusie van de rechters hoorde. Dit is wat hij wilde. Nu kan hij met opgeheven hoofd de gevangenis in en vanuit daar brieven blijven schrijven, boeken blijven schrijven over zijn ideologie.' Gister had ik Wollaars' praatje met enige ontzetting weg geklikt voordat hij aan die zin over brieven, boeken en ideologie toe was gekomen. Bij deze maakt dit mijn blognotitie helemaal rond. Wollaars geeft de groteske ideeën van een bloeddorstige massamoordenaar met een persoonlijkheidsstoornis[2], die alleen maar spijt heeft dat hij niet nog méér mensen heeft kunnen vermoorden, stuitend veel gewicht.
VS: rechter dreigt met burgeroorlog tegen Obama
'Neonazi's kunnen leven van hun propaganda'
Marbe vergoelijkt fascistoïde gebral van Holman
Groene Amsterdammer de fout in met Holman
Breivik, kruisridders en English Defence League
Wilders blijft linken naar genocide-blog Gates of Vienna
Geen opmerkingen:
Een reactie posten