Marrakesh Declaration: worden mensenrechten de norm voor de sharia?

Martin Varsavsky / Flickr

Er waait een humanistische wind in de islam
Door Enis Odaci, Joop.nl, 2 februari 2016

[...] Een gevoelig punt is de behandeling van religieuze minderheden, zoals christenen en Yezidi’s, in moslimlanden. Vorige week werd in het Marokkaanse Marrakesh over dit thema een conferentie gehouden. Meer dan 250 vooraanstaande soennitische en sjiitische moslimgeleerden en intellectuelen waren aanwezig, samen met vertegenwoordigers van andere levensovertuigingen. Dat heeft geleid tot de Marrakesh Declaration.

[...] [De] link tussen islam, burgerschap en ‘seculiere’ wetten is [...] niet nieuw, maar dit werd de laatste jaren altijd gedaan vanuit de Cairo Declaration of Human Rights (1990). De ‘Caïro-verklaring’ hanteerde de Shari’a als norm. Wat bijzonder is aan Marrakesh is dat het nu de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens (1948) als norm gebruikt voor de Shari’a. Daarmee vervalt eindelijk het kunstmatige onderscheid tussen ‘Westerse’ en ‘islamitische’ normen en waarden.

Odaci, voorzitter van Stichting Humanislam, voegde op Twitter aan dit artikel toe:

"Elke beweging begint met een visionair statement van maatschappelijke, religieuze en politieke kopstukken. WOI/WOII waren (helaas) aanjagers voor de internationale rechtsorde. Misschien zal Syrië/Irak ook zo werken voor de islam en het Westen."

De tijd zal leren in hoeverre de Verklaring van Marrakesh, ook wel Verklaring van Marokko (Morocco Declaration) genoemd, in de praktijk - strafrecht, interne vrijheden en bescherming van (religieuze, seksuele en andere) minderheden - in de islamitische wereld zal doorwerken. Als werkelijk de universele mensenrechten de uitvoering van de sharia gaan funderen in plaats van omgekeerd, zou dat een uiterst belangrijke ontwikkeling zijn. Ik zie in de tekst van de verklaring eerlijk gezegd hierover alleen een aanzienlijk vagere passage dan de parafrase van Odaci:

The objectives of the Charter of Medina provide a suitable framework for national constitutions in countries with Muslim majorities, and the United Nations Charter and related documents, such as the Universal Declaration of Human Rights, are in harmony with the Charter of Medina, including consideration for public order.

Er wordt dus lapidair gesteld dat de universele rechten van de mens "in harmonie zijn met" een religieus corpus, het "Handvest van Medina". Het lijkt mij een onderwerp van studie of dit inderdaad aantoonbaar het geval is; bovendien vermoed ik dat de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens (UVRM) veel uitvoeriger allerlei rechten formuleert dan het Handvest van Medina, zodat het tot uitgangspunt nemen van het laatste een onvoldoende grondslag biedt voor de implementatie van de eerste. Maar ik hou me aanbevolen voor een onderbouwde correctie van deze - niet op research gebaseerde - inschatting.
Verder is de Cairo Declaration of Human Rights, die de UVRM negeert in zoverre er geen overeenstemming is met de sharia, ondertekend door 45 van de circa 50 landen met een islamitische meerderheid; de Marrakesh Declaration ontbeert vooralsnog zo'n bekrachtiging.

Overigens wordt het natuurlijk ook tijd dat het Westen, Rusland en China stoppen met het schenden van mensenrechten (het Westen voornamelijk - maar zeker niet alleen - buiten de eigen regio, Rusland en China ook in het binnenland). De islamitische wereld heeft qua binnenlands bestuur en recht echter nog een - ook vergelijkenderwijs - ernstig probleem met de mensenrechten.

Aanvulling 14 februari 2016: Een andere reden om sceptisch te staan tegenover de Verklaring van Marrakesh is dat de coördinator ervan, sjeik Abdallah Bin Bayyah, in de Saoedische, antisemitische Islamic Fiqh Council (IFC) zit.

Zie ook (later toegevoegd):

Het is te vroeg om te spreken van een humanistische wind binnen de islam
Door Gert Jan Geling, Joop.nl, 3 februari 2016

[...] Ondanks het feit dat het Handvest van Medina ooit is opgesteld zijn moslims binnen de islam in principe niet vrij om hun religie te verlaten. De rechten van religieuze minderheden zijn weliswaar gegarandeerd, maar over de rechten van niet-religieuze minderheden wordt niet gesproken [...]  [Het] vraagstuk dat cruciaal is voor het garanderen van godsdienstvrijheid binnen de islam dat in de Marrakesh Verklaring onbeantwoord blijft [is]: [...] hoe om te gaan met afvalligen, met moslims die de islam verlaten.

Door vrouwen geleide moskee in Denemarken daagt het patriarchaat uit
Door Aamna Mohdin, Quartz, 14 februari 2016

'Straks hebben we duizend kalifaten'
Marije van Beek interviewt Yassin Elforkani, Trouw, 18 februari 2016 [betaalsite]

" [...]  je moet de totale islam hervormen, anders is het dweilen met de kraan open. We moeten van het hele barbaarse kalifaatconcept af."

Moslimgeestelijken nemen weer afstand van christenvervolging
Door Herman Veenhof, Nederlands Dagblad, 20 mei 2016

Driehonderd islamitische religieuze leiders uit ruim dertig landen spraken zich in de Indonesische hoofdstad Jakarta uit tegen religieus extremisme en geweld, ook als dat door moslims wordt veroorzaakt. [...] De bijeenkomst was een vervolg op de Verklaring van Marrakesh [...].

En m'n blogs:
Qaradawi: zonder doodstraf voor afvalligen zou islam zijn verdwenen
Fetullah Gülen: afvalligen zonder berouw moeten dood
Tariq Ramadan & Amir De Martino: Iran is democratie
Tariq Ramadan en Al-Qaradawi's fatwa's
Veel jonge moslims blijven extremisten adoreren
Dar-al-'Ilm, bruggenhoofd van Saoedische sharia
Fanatieke antisemiet Salah Soltan sprak op congres Nederlandse moslimbroeders (FION)
Haatprediker opnieuw in 'poldermoskee'  
Umar Mirza en de context van de koran
Heeft Ahmet Akgündüz de zegen van Rudolf Steiner? Triodos Bank financiert Islamitische Universiteit Rotterdam (IUR)
Nederlandse islamisten willen sharia-raad

Een gevoelig punt is de behandeling van religieuze minderheden, zoals christenen en Yezidi’s, in moslimlanden. Vorige week werd in het Marokkaanse Marrakesh over dit thema een conferentie gehouden. Meer dan 250 vooraanstaande soennitische en sjiitische moslimgeleerden en intellectuelen waren aanwezig, samen met vertegenwoordigers van andere levensovertuigingen. Dat heeft geleid tot de Marrakesh Declaration. - See more at: http://www.joop.nl/opinies/er-waait-een-humanistische-wind-in-de-islam#sthash.G0BvS8MH.2lN0qkcc.dpuf