Moslimpartij Tunesië: politieke islam is misluktDoor Marijn Kruk, Trouw, 23 mei 2016
[...] Sinds gisteren is het officieel. Op een partijcongres nam de partij formeel afscheid van de politieke islam. "Wij zijn moslim-democraten nu", stelde [Rached] Ghannouchi na afloop in een verklaring. Vanaf nu zullen religie en politiek binnen Ennahda strikt gescheiden zijn. Voor een partij die voortkomt uit de Egyptische Moslimbroederschap, is dat niet minder dan een erkenning dat het project van de politieke islam mislukt is.Ennahda to Leave "Political Islam" Behind
Door Simon Speakman Cordall, Tunisia-live.net, 19 mei 2016
Tunisia’s majority Ennahda Party is to relinquish the label of Political Islam, which has largely defined the party through its more than thirty year existence.De tijd zal leren of Ghannouchi afscheid neemt van de Moslimbroederschap - dit staat niet in het persbericht - en of hij met "er is geen reden" (voor zijn partij) om te spreken van "politieke islam" bedoelt dat de scheiding van kerk en staat in grote trekken overeen zal komen met die in Westerse democratische rechtsstaten.
Speaking to the French newspaper, Le Monde, 74 year old Ennahda leader, Rached Ghannouchi announced the move, stating that future religious preaching would be separated from political activity.
This decision will be formalized at the party’s 10th Congress in Rades tomorrow.
In his comments to Le Monde, Ghannouchi said that, following the revolution of 2011 and the adoption of the new Constitution in 2014, "there is no reason" for a party in Tunisia to refer to the term "political Islam".
[...] Ghannouchi said, the party would seek to define itself as a democratic and civil movement, whose values are "Islamic and modern civilization".
Een kritische - maar erg rechtse - volger van de moslimbroederschap, de Global Muslim Brotherhood Daily Watch (GMBDW), is "geneigd hem niet te geloven". Men wijst erop dat Ennahda is opgericht als in feite de Tunesische tak van de Moslimbroederschap, dat Ghannouchi lid was (dus niet meer is) van de European Council for Fatwa and Research (ECFR) van Moslimbroederschap-ideoloog Yusuf Al-Qaradawi en dat hij momenteel Assistent Secretaris-Generaal is van de International Union of Muslim Scholars (IUMS), eveneens geleid door Al-Qaradawi - een club waar Jodenhaters niet werden (en worden?) geweerd, voeg ik daar aan toe.
Tunisian Muslim Brotherhood Leader Says We No Longer Represent Political Islam; We Are Disinclined To Believe Him
GMBWatch, 19 mei
Volgens GMBDW zou Ghannouchi het recente neersteken van Israëlische burgers door Palestijnen als vorm van strijd tegen de bezetting van de Westoever hebben gesteund, ook eerder terrorisme hebben goedgepraat en nu zijn geassocieerd met een salafistische campagne, de Global Anti-Agression Campaign (GAAC), waarover GMBDW nog zal publiceren.
In november 2015 noemde Ghannouchi de verkiezingsoverwinning van Recep Tayyip Erdoğan en zijn AKP een "dag van islam en democratie", aldus GMBDW. Dit was wel voordat de repressie van Erdoğan in een hoge versnelling raakte en de Turkse premier (afgelopen mei) stelde dat democratie en vrijheid "totaal geen waarde hebben", in verband met zijn wens een reeks journalisten, advocaten en politici te vervolgen als zogenaamde terroristen. Wel had Erdoğan zich rond zijn keiharde neerslaan van de protesten in Ghezi-park (juni 2013) - overigens hier te lande toegejuicht door Ibrahim Wijbenga - en het intimideren en opsluiten van tegenstanders, onder wie journalisten, zich al duidelijk geafficheerd als een totalitair leider in de dop[1].
Deze tegenwerpingen vormen geen weerlegging van de aankondiging van Ghannouchi, maar geven wel des te meer reden voor: 'eerst zien, dan geloven'[2]. Het zou mooi zijn als dit echt een blijk is van een substantiële modernisering van de islam; en als dit eveneens zou gelden voor de onlangs tot stand gekomen Verklaring van Marrakesh over sharia en mensenrechten.
In het Trouw-artikel hierboven wijst Marijn Kruk erop dat Ghannouchi tijdens een verblijf in Londen (hij was in 1987 gevlucht voor het bewind in Tunesië):
[zich] ontpopte [...] tot een belangrijk theologisch vernieuwer. [...] Zo ontwikkelde hij een leerstuk dat moslims zelf - en niet God - laat uitmaken hoe zij de islamitische wet (sharia) interpreteren. Zo konden de gevreesde lijfstraffen uit de Koran tot niet-meer-van-deze-tijd worden verklaard.Mij is niet bekend of Ghannouchi een voorstel (een fatwa?) heeft gepresenteerd dat precies hierop neerkomt. Het lijkt mij namelijk logisch dat volgens moslims niet Allah bepaalt hoe zij de sharia interpreteren - want anders zou er toch geen persoonlijke verantwoordelijkheid bestaan voor verkeerde interpretaties?
De finesses[2] van deze kwestie laat ik rusten.
Foto: Rached Ghannouchi, bron Wikipedia
Noten
[1] Niet alleen Erdoğan, maar ook Tariq Ramadan (die door veel waarnemers min of meer wordt gerekend tot de Moslimbroederschap) heeft blijk gegeven van een curieuze kijk op een islamitische democratie; hij aarzelde niet in een tv-gesprek in 2012 op de Iraanse zender PressTV met de bekeerde Italiaanse fascist Amir de Martino Iran zo aan te duiden, ondanks stappen die volgens hem nog wenselijk zijn. Gezien de verwevenheid van 'kerk en staat' in Iran en de vele mensenrechtenschendingen in het land, is het echter verre van een democratie in de ware zin van het woord.
[2] Meer hierover staat in een mooi stuk van Kruk in De Groene Amsterdammer (2014). Als ik het goed begrijp, is het vernieuwende van Ghannouchi's boek al-Hurriyat al-’amma fi’l-dawla al-Islamiyya (Publieke vrijheden in de islamitische staat, 1994) dat hij ook gewone mensen, zoals volksvertegenwoordigers zonder theologische scholing, in staat acht de Koran te interpreteren - c.q. toe te passen op de huidige tijd en situaties -, waar dat vermogen en die bevoegdheid in mainstream islam alleen toekomt aan "kundig" geachte personen, zoals geestelijken, juristen en gekwalificeerde heersers. Maar hou me ten goede.
Kruk laat experts aan het woord die aangeven dat dit alles echter niet betekent dat Ghannouchi een seculiere democratische rechtsstaat voor ogen zweeft zoals wij die kennen. De ideale volksvertegenwoordigers zijn in Ghannouchi's optiek deel van de oemma, dus gelovige moslims en dáárdoor in staat de Koran goed te gebruiken voor hun wetgevende macht. Seculieren staan hier dus in wezen buiten. Ook dat Ennahda heeft geprobeerd een verwijzing naar de sharia in de grondwet op te laten nemen, gewelddadige salafisten te lang ruimte gaf en een artikel wilde inlassen over het 'complementair' (dus niet gelijk) zijn van man en vrouw - uiteindelijk werd hun gelijkheid toch grondwettelijk gewaarborgd, aldus Kruk -, geeft te denken. Dit lijkt naar mijn smaak nogal op de suspecte kijk van Tariq Ramadan. Besef tevens dat Jeune Afrique nog in 2012 berichtte dat volgens Ghannouchi islam en politiek onscheidbaar zijn. Volgens hem moet de invloed van islam zich niet beperken tot de moskee en de privéruimte, maar geldt zij "op alle gebieden, [...] de professionele, de sociale en de economische sfeer. Door de islam worden politiek en economie gemoraliseerd. [...] Moslims weten dat de islam in essentie politiek is, maar we moeten het onderscheiden van een cultus van partijdige actie. Uiteindelijk is islam het leven." Het lijkt mij onwaarschijnlijk dat Ghannouchi - op zijn leeftijd, na een leven lang dienstbaarheid aan zijn geloof - hier binnen vier jaar radicaal anders over is gaan denken.
Een ander interessant aspect waar Kruk op wijst, is het volgende:
[...] Zouden Ghannouchi en de zijnen beseft hebben hoe modern zij met hun zoektocht naar identiteit eigenlijk waren? 'Vervreemding', die o zo westerse aandoening [Ghannouchi las ook Arnold Toynbee en Oswald Spengler, auteurs die ieder op hun manier de vermeende decadentie en ondergang van het Avondland beschreven]. De afgedwongen secularisering van [president] Bourguiba? Dat was natuurlijk gewoon oikofobie [een begrip gemunt door de ultraconservatieve filosoof Roger Scruton en overgenomen door de Nederlandse rechtsextremist Thierry Baudet; K] op z’n Tunesisch. Hún thuis vonden Ghannouchi cum suis bij de Arabische cultuur en bij het corpus van de politieke islam: van Ibn Taymiyya tot Qutb.De Franse schrijver Michel Houellebecq is niet de eerste die 'identitairen' van rechtsextreme en islamistische snit elkaars evenknieën acht.
Zie verder:
Op weg op een liberaal land te worden? Polderen in Tunis.
Door Marijn Kruk, De Groene Amsterdammer, 15 oktober 2014
Rached Ghannouchi : "islam et politique sont indissociables"
Door Par Frida Dahmani, Jeune Afrique, 27 augustus 2012
Muslim theology faculties develop an ‘Islam for Germany’
Door Tom Heneghan, 27 april 2016
While Germany’s politicians are loudly debating whether Islam is compatible with democracy, five of its state universities are quietly developing pioneering new Islamic theology faculties to try to ensure that it is.
Later toegevoegd:
Can Tunisia’s Democracy Survive?
Door Youssef Cherif, Project Syndicate, 9 januari 2019
Less than a year before the next general election, scheduled for late 2019, Tunisia is again in crisis. The Arab world’s most promising democratic experiment can still avert a political meltdown, but it needs help.
En m'n blogs:
Marrakesh Declaration: worden mensenrechten de norm voor de sharia?
De Jodenhaat van Tareq Hawwas van Al-Qaradawi's International Union of Muslim Scholars (IUMS)
Tariq Ramadan & Amir De Martino: Iran is democratie
Erdoğan 'afficheert' zich als totalitair leider
Arabische lente: meer sharia en jihad?
Tunesische islamisten 'saneren' de media
Geen opmerkingen:
Een reactie posten