Volgens de musicoloog Herman Sabbe bestaat er een verborgen overeenkomst tussen twee schijnbaar antagonistische avant-gardestromingen uit de tweede helft van de 20ste eeuw, het serialisme en de toevalsmuziek. De totale determinatie, eigen aan het serialisme, en de totale indeterminatie van de toevalsmuziek blijken uiteindelijk tot dezelfde resultaten te leiden: verdwijning van het subject, indifferentie en spel.
Grote exponent van de toevalsmuziek is John Cage. In de Volkskrant van gister staat een stuk van Elmer Schönberger over het boek Begin Again door Kenneth Silverman over het leven van deze componist.
Omgekeerd: als het 'zelf' als bron van vrije en authentieke (oorspronkelijke) expressie niet bestaat, resteert slechts contingentie; want ook van wat gedetermineerd is, zijn de betreffende wetten dan toevallig. Onder andere muziek is dan inderdaad louter spel: een 'masker' over of 'van' het niets.
In Ecrire pour les musiciens daarentegen illustreert Michel Butor aan de hand van eigen werk en voorbeelden uit de geschiedenis hoe intens muziek en taal met elkaar verweven zijn, niet alleen in het lied en de opera, maar ook in de puur instrumentale muziek. Dit zou (ik ken de tekst niet) de aanname van een 'spreker' kunnen veronderstellen: de componist als creatief subject. Maar zoals bekend zijn er ook taalfilosofen die het subject slechts een talige constructie achten (vergelijkbaar: Harry Mulisch stelt dat de schrijver wordt geproduceerd door zijn teksten, niet omgekeerd).
Zie ook m'n blognogitie:
Korte definitie van muziek
Geen opmerkingen:
Een reactie posten