Coolpolitics en Volksempfinden

Artikel "De happy-generation gaat moraal en spruitjeslucht scheiden" door Rindert de Groot en Farid Tabarki (de Volkskrant, 'Het betoog', 30 december 2006).

De auteurs doen het voorkomen alsof de hele babyboomgeneratie politiek links was en later aan het zelfverrijken is geslagen. Onzin: er waren volop Brinkmannen en Kampen, wachtend tot hun tijd zou komen; en een Jan Marijnissen kan je niet betichten van 'links lullen, rechts zakkenvullen'.

De babyboomers zouden niets wezenlijks hebben veranderd aan het systeem. Economisch gezien klopt dat aardig, maar bepaald niet wat betreft de uitbouw van de sociale zekerheid; en op het culturele vlak heeft die generatie het oude patroon van seksuele en gezagsverhoudingen grondig veranderd, wat De Groot en Tabarki trouwens zelf erkennen: de babyboomers voelden zich, schrijven ze, niet geroepen te blijven hangen in de spruitjeslucht van de wederopbouw en "in de jaren zestig en zeventig is de oude moraal van Nederland afgebroken".

De Groot en Tabarki werpen zich op als woordvoerders van de 'Generatie 7080', die "voor de taak staat een moreel bankroet land opnieuw op te bouwen". Maar wie denkt dat dit een kritische reactie zou kunnen behelzen op het kapitalistische marktdenken dat via Thatcher, Reagan en Lubbers tot de politieke ideologie werd gesmeed die in de laatste twee decennia van de vorige eeuw, met de val van de Sovjet Unie, de taal van de globalisering werd, komt bedrogen uit. Weliswaar stellen de auteurs: "In de jaren tachtig en negentig heeft het kapitalisme de welvaartstaat afgebroken", een paar alinea's verder lezen we: "Er komt hoe dan ook een einde aan de meeste collectieve voorzieningen zoals ze nu bestaan, simpelweg omdat ze te duur worden". Bezuinigen op de sociale zekerheid zal niet voldoende zijn, het "roer moet daadwerkelijk om".
Precies dezelfde retoriek klonk begin jaren tachtig, bij het inzetten van het neoliberale beleid dat De Groot en Tabarki (zie hierboven) memoreren maar kennelijk nog niet afdoende achten. Zo ontpoppen zij zich op economisch vlak als rechtzinnige volgelingen van Balkenende, tegen wie ze zich ogenschijnlijk vooral afzetten.
Uiteraard is het "niet rechts om te denken dat de markt wat kan bijdragen aan het eerlijker verdelen" (ASN Bank, Fair Trade et cetera bewijzen zulks al tientallen jaren), maar de gedachten van De Groot en Tabarki gaan uit naar het privatiseren van ziekenhuizen en het bevorderen van milieuvriendelijk consumeren "door wat betrokkenheid van het bedrijfsleven"; uitwerken of beargumenteren doen de auteurs deze voorbeelden - die overigens ook zo uit de koker van Balkende zouden kunnen komen - niet.

Onverkwikkelijk wordt het Groot-Tabarkimanifest over "rituelen" en "leiders". Hoe halen de auteurs het in hun hoofd de naar hun idee dringende hedendaagse behoefte aan "nieuwe rituelen" in verband te brengen met het begrip Volksempfinden (zie ook de Nederlandse wikipedia)? Dat kan je toch niet als een stupiditeit of provocatie wegwuiven. Weliswaar benoemen ze later "maatschappelijk debat" als wenselijk "ritueel" (en "debatteren, dat willen jongeren wel"); maar dat debat blijkt volgens hun intermediair 'Coolpolitics' te worden gekoppeld aan commerciële massabijeenkomsten (pop/dancefestivals) en pulpmedia (MTV), waar alles de vorm krijgt van soundbytes en videoclips. In het licht van Volksempfinden dringt de associatie met de audiovisueel overweldigende nazispektakels zich op.
Tot slot propageren De Groot en Tabarki een revival van gezag en leiderschap. Jongeren "gaan gemakkelijker voor hun idool", schrijven ze, en "die [sic] mag best flamboyant en excentriek zijn, als zijn of haar Grote Verhaal maar klopt". Om als uitsmijter, jawel, Margaret Thatcher op te voeren als lichtend voorbeeld van een leider met zo'n kloppend groot verhaal.
Moeten we De Groot en Tabarki er aan herinneren dat Thatcher haar opmars regisseerde over de lijken van de dienstplichtigen die een zinloze dood stierven op een van de Falkland-eilandjes voor de Argentijnse kust en dat zij de fascistische dictator Pinochet tot zijn laatste snik als haar vriend beschouwde?

De oproep aan de happy-generation om moraal van spruitjeslucht te scheiden, met De Groot aan het mengpaneel van de cool politics die een en ander in gang zet, blijkt een vorm van voortgaande neoliberale indoctrinatie te zijn, verpakt als hip vehikel voor politieke emancipatie van twintigers en dertigers die de wereld een beetje beter willen maken. Vreemd dat een Tabarki, uit de hoek van GroenLinks, daarbij heeft aangehaakt. Of eigenlijk ook weer niet: GroenLinks is al een tijd lang geleidelijk een neoliberale partij aan het worden.

Toevoeging januari 2012: zie ook m'n blognotitie 'De foute rehabilitatie van Margaret Thatcher' [einde toevoeging]

Links & fragmenten:

www.debalie.nl/dossierartikel.jsp?dossierid=63593&articleid=96758
"Ve-mocracy. In the 21st century, chosen leaders will be known as the VJ's of society: they decide on what we see, how we see it and what isn't shown to us."

www.filmreference.com/Films-Thr-Tur/Triumph-des-Willens.html
Leni Riefenstahl: "In those days one believed in something beautiful... How could I know better than Winston Churchill, who even in 1935–36 was saying that he envied Germany its Führer?"

"The contemporary advertising industry uses many of the techniques used to such great effect in the film to capture the minds and thoughts of the audience: the repetition of motifs, montage, and a use of emotive and stirring music to manipulate the audience."

www.debalie.nl/subdossierpagina.jsp?dossierid=63593&subdossierid=96448
"Holocausterosie: Bij jongeren slaan vergelijkingen met Auschwitz niet meer aan"

www.debalie.nl/subdossierpagina2.jsp?dossierid=63593&subdossierid=96461
"7080 en Infowarroom (...) Afbeeldingen van geobjectiveerde vrouwelijkheid en sociale of etnische agressie nemen niet toe in aantal of heftigheid, maar eisen meer aandacht voor zichzelf op omdat andere beelden en symbolen wegvallen."

www.infowarroom.org
"Infowarroom meent dat de grootste stijlbreuk in de hedendaagse literatuur, de grootste regelbreuk van het hedendaagse woord, het beeld is. In politiek, in de informatie- en vermaaksindustrie en in het publieke domein (reclames, verkeersborden, indeling van de ruimte) heeft het beeld het woord definitief verdrongen als voornaamste betekenisgever.
Anders dan in tijden waarin het woord voor de massa onbegrijpelijk was en het beeld het goddelijke woord trachtte te benaderen, zijn beelden steeds meer aan zichzelf gaan refereren en hun eigen taal gaan spreken - onontkoombaar betekenis en cultuur over ons uitstortend, tot op het punt waarop visuele representatie in de plaats komt te staan van fysieke ervaring.
(...)
onze identiteit is visuele cut 'n paste. Infowarroom legt die ontwikkeling (hoe het beeld een taal is geworden en hoe die taal de taal der woorden beïnvloedt) bloot."

Zie ook Peter Sloterdijk in "Die Sonne und der Tod":
"Die Mitte der römischen Kulturindustrie waren grausame Circus-Bilder, man könnte sagen, ihr Hauptartikel waren snuff movies life. Man hat nicht genug darauf geachtet, dass das stärkste Symbol und Medium der antiken Massenkultur, nämlich die römische Arena, in der Gesellschaft des 20. Jahrhunderts wiedergekehrt ist, und zwar sowohl als architektonische wie als theatralische Form. (...) Man muss eher Nietzsche noch einmal lesen, und Paul Veyne, und Gunther Gebauer, sowie Literatur zur römischen Arena, zur Fußballgeschichte und zu den Olympischen Spielen der Neuzeit, um dann die Informationen zu einem Bild zusammenzusetzen – das allerdings ziemlich bestürzend ausfällt. Die wichtigste Subtextdimension, die in den Medienskandalen des letzten Jahrzehnts mitschwingt, spricht von der Wiederkehr der Arena in den Unterhaltungsmedien der nachchristlichen Gesellschaft. (...)

En in dat licht:

(...) dass zwischen vulgärer Massenunterhaltung und faschistischer Gewaltlenkung und Ressentimentbündelung ein evidenter innerer Zusammenhang besteht."