Hoe rechts-extremisten het taalgebruik ontremmen

De liberaal-conservatieve publiciste Liane Bednarz onderzoekt in een knappe analyse in The Huffington Post het taalgebruik binnen het Duitse "netwerk van Nieuw Rechts". Ze maakt duidelijk dat Thilo Sarrazin, bekend geworden met zijn boek Deutschland schafft sich ab (2010) in zijn jongste publicatie Wunschdenken (2016) in nettere bewoordingen hetzelfde beweert als de Turks-Duitse auteur Akif Pirinçci, een spreker voor Pegida, met zijn regelrecht uit het nazi-jargon afkomstige begrip Umvolkung, in zijn gelijknamige boek van dit voorjaar. Pirinçci spiegelt het immigratiebeleid van Angela Merkel aan wat de nazi's beoogden met het "Arisch" maken van de veroverde "levensruimte in het Oosten". Volgens hem worden nu echter de Duitsers "vervangen" door vreemdelingen. Verder merkt Bednarz op:

Wie für viele in der rechten Szene sind die Flüchtlinge auch für Pirinçci eine amorphe Masse von "Invasoren". Wer ihnen hilft, zählt zu den "abertausenderlei Parasiten von der Betreuungsindustrie". Im Verlauf des Buchs steigert Pirinçci sich in weitere Tiraden hinein. So gebe es "ein negatives Element" bei den "Flüchtilanten", das "jede Gesellschaft an sich irgendwann sprengt": "Nämlich das Element des arabisch-muslimischen Überflüssigkeit des Seins" und die "Afro-Lethargie, vom zigeunerischen Element ganz zu schweigen."

De retorische list van Pirinçci is dus het omkeren van de waarheid: niet het racisme dat hijzelf helpt aanjagen, maar het Europese politieke midden vertoont trekken van het nationaalsocialisme van de vorige eeuw. Vergelijk bij ons de absurde stelling van Martin Bosma dat Hitler een socialist was en het sprookje van Thierry Baudet dat de Europese Unie de uitgekomen droom is van de Führer. De quasi-ironische toon en de vileine neologismen die Pirinçci's stijl kenmerken, doen sterk denken aan het jargon van GeenStijl-auteurs en aanverwanten[1].

Bednarz memoreert dat bij een lezing van Pirinçci over "Umvolkung", de partij Alternative für Deutschland (AfD) met een kraampje en folders ("Es reicht") aanwezig was. Beatrix von Storch van de AfD in het Europees Parlement gebruikt inmiddels de Twitter-hashtag "Bevölkerungsaustausch". De extreemrechtse Identitairen hameren op de "Große Austausch". Martin Bosma is vast blij met hun leuze "Minderheit im eigenen Land" (poster linksboven), identiek aan de titel van zijn vorig jaar verschenen leugenachtige boek over Zuid-Afrika.

De achter de schermen invloedrijke rechts-extremist Götz Kubitschek, een bevriende inspirator van AfD-kopstuk Björn Höcke[2] en beheerder van het uitgeverijtje Antaios, zei in 2011 dat Sarrazin zijn thema's "naar boven heeft getrokken". In ons land lanceerden Hans Jansen en Geert Wilders vorig jaar de meme "volksvervanging", mogelijk in navolging van de Franse schrijver Renaud Camus (Le Grand Remplacement, 2010/2011) en de door hem beïnvloede columnist en auteur Éric Zemmour.

De ontspoorde agitator Joost Niemöller, die het onlangs opnam voor holocaust-ontkenner David Irving, zingt de lof van de Nederlandse vertaling - De ontscheping[3] - van het in extreemrechtse kringen geliefde boek Le Camp des Saints (1973) van de katholieke crypto-racist Jean Raspail (Kubitschek gaf het eerder uit als Das Heerlager der Heiligen en publiceerde ook Sieben Reiter verließen die Stadt - Raspails romans zijn inderdaad apocalyptisch). Met wellustig genoegen dist Niemöller Raspails beeld op van immigranten als "een stroom sperma die op het Westen afraast" en komt hij met eigen enormiteiten als "een massa vlees waaruit alle individualiteit onttrokken is, onder leiding van een als heilige aanbeden dwergmonster" en "het rottende bruine massavlees dat tunnels boort in het voortbestaan en de vooruitgang. Schepen vol." Het kan dus nog ranziger dan Wilders' "tsunami".

Terecht hecht Bednarz grote betekenis aan het normaliseren van grove, verdraaiende of groteske taal, in het bijzonder de succesvolle introductie van termen als "volksverraders", "leugenpers"[4] - geliefd bij Pegida, in afgezwakte vorm, "Lückenpresse" (vergelijk "wegkijkmedia") en "Pinocchio-Presse", gebezigd door AfD'ers Höcke respectievelijk Petry -, "invasie", "indringers", "barbaren","parasieten", "volksvervanging" en "grote vervanging". Journalist en trauma-therapeut Astrid von Friesen spreekt van "decivilisatie" - het te niet doen van beschaving -, wat de weg vrij maakt voor geweld. Zie ook mijn blog "De neonazi-breinen achter de witte genocide-meme - archetypische hersenspoeling?" (2015).

Kenner van het nazi-idioom Victor Klemperer stelde in LTI - Notizbuch eines Philologen (1947):

[...] die stärkste Wirkung wurde nicht durch Einzelreden ausgeübt, auch nicht durch Artikel oder Flugblätter, durch Plakate oder Fahnen, sie wurde durch nichts erzielt, was man mit bewusstem Denken oder bewusstem Fühlen in sich aufnehmen musste. Sondern der Nazismus glitt in Fleisch und Blut der Menge über die Einzelworte, die Redewendungen, die Satzformen, die er ihr in millionenfachen Wiederholungen aufzwang und die mechanisch und unbewusst übernommen wurden.

Een overbekend en succesvol steekwoord van het nieuwe rechts-extremisme, dat Pim Fortuyn al vroeg ventileerde, is natuurlijk "islamisering"[5].

Wellicht[6] zijn de neoliberale afbraak van bestaanszekerheid en de ontvankelijkheid voor demagogie twee kanten van dezelfde, grimmige medaille: het 'precariaat' zoekt nieuw houvast - en een uitlaatklep voor verdrongen of verkeerd gerichte angst en woede - bij de hyperbolische taal van bullebakken. Met als mogelijke, bitter-ironische culminatie van deze leugenachtige geborgenheid, dit wegschuilen in de leugen: dat een nieuwe vorm van fascisme een hele generatie in een (burger)oorlog stort - het ultieme verlies van veiligheid.

In de loop van 1 juni is een kleine inhoudelijke correctie aangebracht, is de tekst een beetje omgezet en zijn noten toegevoegd en aangevuld.

Update 5 juni: Extreemrechtse memen en frames - zie ook de discussie op Sargasso naar aanleiding van mijn blog - komen nu regelrecht uit de mond van vicevoorzitter Alexander Gauland van de AfD. Hij las op een bijeenkomst in Elsterwerda op 2 juni tot twee keer toe de leuze: "Heute sind wir tolerant und morgen fremd im eigenen Land" voor, die stond op een bord van iemand in het publiek. Deze slagzin is geliefd bij de NPD[7] en Pegida. Zoals ik eind 2014 signaleerde is "Fremde im eigenen Land" een album van de extreemrechtse band F.i.e.L, die januari 2015 zou optreden voor Hogesa (Pegida in Hannover en Keulen), wat op het laatste moment werd tegengehouden door de zaaleigenaar.
Verder noemde Gauland Merkel een "kanselier-dictator" en beschuldigde hij de andere politieke partijen in het parlement van "een politiek van menselijke overstroming [sic]" en de "poging het Duitse volk geleidelijk te vervangen [sic][8] door een uit alle windstreken hiernaartoe gekomen bevolking".
Zie ook onderstaande oude cartoon en een complete transcriptie van Gaulands toespraak, die ook op video staat -  inleider is de bovengenoemde rechts-extremistische AfD'er Björn Höcke[2], die in mei op een manifestatie van Pegida  in Erfurt al riep "Heute tolerant und morgen fremd im eigenen Land".



Update 6 september: Höcke vraagt zich op Facebook op 2 augustus af of "de multiculturalisering van een gegroeid volk" een vorm van "volkerenmoord" is [screenshot]. Op 4 september spreekt hij van "Finis Germaniae" als vermeend gevolg van de vluchtelingenpolitiek van Angela Merkel. Dit is een besmette frase, sinds Wilhelm Marr, de vader van het begrip "antisemitisme", hem gebruikte in verband met een gefantaseerde overwinning van "de joden" op het Duitse volk. (Het is echter omstreden of Marr een volbloed racist was en aan het eind van zijn leven betreurde hij naar eigen zeggen zijn kijk op het jodendom of de wijze waarop anderen daar mee in de weer gingen.) Höcke zal zich verschuilen[9] achter het gebruik door rijkskanselier Theobald von Bethmann Hollweg tijdens de Eerste Wereldoorlog. De term is waarschijnlijk echter ook door Hitler in de mond genomen. En hij duikt op in de titel van een boek van Rolf Hochhuth (hier in gesprek met extreemrechts aluhoedje Ken Jebsen), die net als Joost Niemöller (zie hierboven) holocaust-ontkenner David Irving heeft geprezen.

Update 26 september: nu slingert zelfs een afgevaardigde van CDU-Saksen, Bettina Kudla, de term "Umvolkung" in het gezicht van Angela Merkel. Gelukkig is niet elke CDU'er daar blij mee; het zal blijken of de partij Kudla in 2017 opnieuw verkiesbaar stelt.

Noten

[1] Denk aan Annabel Nanninga ("Dobbernegers"), Bert Brussen ("Rifapen"), Timon Dias ("Aanrandiërs") en Theodor Holman ("Vechtistan, Dommistan en Ligië"). Aan de andere kant van het spectrum dragen overigens Peter Breedveld (op Frontaal Naakt) en Ralph van der Geest (op Krapuul) het hunne bij aan de problematische verharding van het debat.

[2] Terzijde: er zijn pregnante aanwijzingen dat Björn Höcke onder het pseudoniem Landolf Ladig het nationaalsocialisme prees als "Duitse ideeënsmidse" en zeker als "Europees krachtcentrum"; of dat hij op zijn minst goed bekend was met de ideosyncratische terminologie van Ladig.
Toegevoegd 4 juni: Höcke heeft toegegeven dat hij een bekende is van NPD-man Thorsten Heise, de uitgever van tijdschriften waarin Ladig publiceerde.

[3] Gepubliceerd door de Groningse uitgeverij De Blauwe Tijger, naar verluidt van de katholieke rechts-extremist Tom Zwitser, een van de mensen aan wie Anders Breivik zijn manifest mailde (Zwitser distantieerde zich van Breiviks daad).
Tot de mensen die het boek aanprijzen behoren Theodore Dalrymple, Jort Kelder, Adjiedj Bakas en Boudewijn van Houten. Kelder was betrokken bij de bijeenkomst "Verzetshelden" van het Forum voor Democratie van Thierry Baudet dit voorjaar in de buurt van Utrecht.
Aanvulling 11 juni: Baudet verwijst instemmend [screenshot] naar een stuk van Niemöller, die in een zoveelste hysterische tirade op zijn blog de Duitse politicus Wolfgang Schauble de nazi-term "omvolking" naar het hoofd slingert.

[4] Een term met een beladen voorgeschiedenis. De TAZ memoreert:

Der Nationalsozialismus war die Hochzeit des Begriffs "Lügenpresse". [...] Joseph Goebbels verwendete ihn, um Kritiker zu denunzieren ("Ungehemmter denn je führt die rote Lügenpresse ihren Verleumdungsfeldzug durch"), Alfred Rosenberg konstruierte die "Lügenpresse" als Gegensatz zum reinen Willen des Volkes und dessen Darstellung. Seither gehört der Begriff zum Standardvokabular der extremen Rechten in Deutschland.

Ook het op bijeenkomsten van Pegida vaak uitgebrulde "Volksverräter" past in dit bruine vocabulaire.

[5] Toegevoegd 27 augustus: Om een misverstand te voorkomen: er zijn wel degelijk krachten, zoals salafisten opgeleid in of aangestuurd door Saoedi-Arabië en op zijn minst een groot deel van de leden van de Moslimbroederschap, die streven naar een islamitische hegemonie in Europa (op termijn). Moslimhaters gebruiken het woord echter bij wijze van groteske overdrijving: alsof moslims de vrijheid in het Westen reeds inperken. Dat laatste is - op helaas een aantal vreselijke aanslagen en enige zelfcensuur wat betreft harde bespotting van bijvoorbeeld de profeet Mohammed na - niet het geval. Wel moet de politiek voorkomen - mede qua immigratiebeleid - dat de min of meer politieke islam in Europa een machtsfactor van betekenis wordt; ook linkse partijen zouden dat expliciet in een visie op de toekomst moeten verwerken.

[6] Het gaat me niet om een volledige verklaring. Het moge duidelijk zijn dat nogal wat gangmakers van het nieuwe rechts-extremisme zelf niet tot zwak staande groepen in de maatschappij behoren; wel is er iets voor te zeggen dat een deel van hen graag de aandacht afleidt van de neoliberale afbraak waar zij zelf van profiteren of een voorstander van zijn; maar anderen worden waarschijnlijk direct bewogen door diepgeworteld racisme, neurotische agressie of andere irrationele drijfveren.
Overigens wil ik niet elke angst voor snelle veranderingen, in het bijzonder van de bevolkingssamenstelling, als onredelijk of overdreven afschilderen - het gaat me hier om het doorschieten in (rechts-)extremisme.
Toegevoegd 12 augustus 2016: in een nieuw groot onderzoek wordt geen (directe) correlatie gevonden tussen een sociaaleconomisch zwakke positie en een (voorgenomen) stem op Trump; wel is de achterban van Trump meer dan het landelijk gemiddelde bang voor economische neergang en verandering van de bevolkingssamenstelling van de min of meer 'witte buurten' waarin men woont. 

[7] Toegevoegd 26 juni: zie ook het artikel "Heimat als rechter Kampfbegriff" (2015): "Mit dem Slogan 'Heute tolerant, morgen fremd im eigenen Land' geht die rechtsextreme NPD als soziale Heimatpartei und als Umweltpartei auf Stimmenfang."

[8] Toegevoegd 5 juni: De meme van de "vervanging" van het "volk" (lees: witten) door immigranten (lees: niet-witten) betreft in mijn optiek een van de brandbaarste en gevaarlijkste frames, omdat het gaat om een complottheorie die een dagende, racistische, indirecte of letterlijke genocide op de autochtone bevolking voorspiegelt.  Terwijl het veeleer - omgekeerd - juist gaat om paranoïde racisme waar mensen van kleur het slachtoffer van zijn, dat nu al uitmondt in geweld (de NSU-moorden en de aanslagen op asielzoekerscentra in Duitsland bijvoorbeeld, maar ook de massamoord door Anders Breivik) en dat de mogelijkheid van een genocide op niet-witten in zich draagt (als "beschrijving" van de toekomst gepresenteerd op de haatblog Gates of Vienna).

[9] Ook een verwijzing naar de uitspraak van Von Bethmann Hollweg dat deelname van de VS aan WOI "Finis Germaniae" zou betekenen, past echter in een antisemitisch wereldbeeld in brede zin, waarin de Amerikaanse politiek wordt gezien als beheerst door joden (ik denk bijvoorbeeld aan een Pat Buchanan en diens affiniteit met de antisemiet Charles Lindbergh). Deze verdenking is niet zo vergezocht als misschien lijkt, want Höcke's vader was geabonneerd op een antisemitisch tijdschrift en belangrijker: Höcke heeft een boekje van de klassieke antisemiet Wolfgang Gedeon geprezen; Höcke heeft gezegd "Christentum und Judentum stellen einen Antagonismus dar. Darum kann ich mit dem Begriff des christlich-jüdischen Abendlands nichts anfangen"; en hij liet zich fotograferen met een arm om de schouder van Martin Hohmann, die nu bij AfD-Hessen zit en eerder uit het CDU is gezet wegens het refereren aan een zienswijze van de antisemiet Henry Ford. Verder fulmineert Höcke tegen het "zinsbasierten Globalkapitalismus", wat op zich onschuldig kan zijn, maar suspect is in het licht van al het bovenstaande.

Zie verder:

Wie das Netzwerk der Neuen Rechten radikales Denken in die Gesellschaft trägt
Door Liane Bednarz, The Huffington Post, 31 mei 2016

Sprache, die Verachtung idealisiert
Door Astrid von Friesen, Deutschlandradio, 26 mei 2016

White Supremacists Without Borders
Door Morris Dees en J. Richard Cohen, The New York Times, 22 juni 2015

Following the White Rabbit
Door Ryan Lenz, Southern Poverty Law Center, herfst 2013
  
Donald Trump May Sound Like A Clown, But He Is A Rhetoric Pro Like Cicero
Door Joe Romm, ThinkProgress, 28 maart 2016

Bang, boos en afgehaakt
Door Margalith Kleijwegt en Max van Weezel, Vrij Nederland, 31 mei 2016

"De samenhang is weggereorganiseerd"
Door Margalith Kleijwegt en Max van Weezel, Vrij Nederland, 31 mei 2016

Later toegevoegd:

How Unchecked Capitalism and Massive Inequality Made America the Bully Nation
Door Charles Derber, AlterNet, 26 mei 2016

Trump's Childish Name-Calling Is a Time-Honored Strategy of Bullying
Door Elizabeth Preza, AlterNet, 2 juni 2016

Donald Trump is a bully without exception. One component of his bullying style is the way he devises nicknames for his political foes.

Donald Trump and the rise of American authoritarianism
Video (onderaan) door Amanda Taub en Joss Fong, Vox, 2016

Quote du Jour | Taal als vehikel voor extreem-rechts gedachtegoed
Door Prediker, Sargasso, 2 juni 2016

Die Heimatvertriebenen
Door Hans Hütt, Die Zeit, 3 februari 2016

Die deutschen Rechtsradikalen wurden nie wirklich stark, weil die Sympathisanten ihrer Ideen intellektuell kaum zurechnungsfähig waren. Das ändert sich gerade. [...] Zwischen Badenweiler und Berlin braut sich ein perfekter Sturm zusammen, ein Aufbäumen gegen die Realität, nur vorgeblich im Namen der Realität. Kein Wunder, dass aus dieser sich selbst verstärkenden Wut Rufe nach einem Staatsstreich hörbar werden.

Gauland zitiert NPD-Slogan
Die Zeit, 5 juni 2016 

Rechtsextreme Rhetorik gegen die Flüchtlingspolitik: AfD-Vize Gauland nennt Merkel eine "Kanzler-Diktatorin" und zitiert einen Neonazi-Song, den auch die NPD verwendet.
[...] Er warf den Parteien im Bundestag vor, sie verträten "eine Politik der menschlichen Überflutung" und setzte damit Menschen mit einer Naturkatastrophe gleich. Bei dieser Politik handele es sich um den "Versuch, das deutsche Volk allmählich zu ersetzen durch eine aus allen Teilen dieser Erde herbeigekommene Bevölkerung".

Gaulands Rede im Wortlaut
Frankfurter allgemeine, 5 juni 2016

Am 2. Juni hielt AfD-Politiker Alexander Gauland auf dem Marktplatz in Elsterwerda eine Rede, in der er sich rechtsextreme Parolen zu eigen machte. Hier können Sie sie im Wortlaut nachlesen und hören. 

German right-wing leader blasts 'dictator' Merkel
AFP, 5 juni 2016

A German right-wing populist politician has attacked Chancellor Angela Merkel as a "dictator" who is trying to "replace the German people" with migrants, a Sunday newspaper reported.

Boek Rechte Hetze im Netz - Eine Unterschätzte Gefahr
Door Patrick Gensing, Rowohlt Verlag e-boek, mei 2016

Gensing: "De taal is agressief, ontremd, verruwd. Soms barst ze uit haar voegen van haat. [...] Taal verraadt veel over de grondhouding van mensen en groepen: de droge taal van bureaucraten evenzeer als de agressieve beledigingsorgieën van Pegida-aanhangers. [...] Om deel van deze groep te worden, moet men de codes kennen.
[...] Men ziet zichzelf in een apocalyptische eindstrijd en maakt zijn eigen bestaan graag belangrijker, door te beweren deel te nemen aan een historisch gevecht."
In Duitsland werken, zo toont Gensing aan, rechts-extremisten - onder anderen Götz Kubitschek en Jürgen Elsässer - nauw samen met de Poetin-getrouwe club Zentrum für Kontinentale Zusammenarbeit (ZKZ), die de meme "Grote vervanging" helpt verspreiden. ZKZ-baas Jurij Kofner is voorzitter van de beweging "Jong Eurazië" in Moskou, dat mogelijk mede is geïnspireerd door de neofascist Alexandr Doegin - al distantieert Kofner zich althans voor de bühne van de laatste.
Net als ik hierboven doe, wijst Gensing op de truc van nieuw rechts de werkelijkheid op z'n kop te zetten door zichzelf als strijders (geliefde kreet is "weerstand", vergelijk Baudets term "verzetshelden") tegen fascisme voor te doen, zich bedienend van de leus "De nieuwe fascisten zullen zich antifascisten noemen" - die ironisch genoeg eerder op nieuw rechts zelf van toepassing is.

Springtime for fascism?
Door Ian Buruma, The Strategist, 9 juni 2016

[....] There are [...] echoes of our darkest history in contemporary political bombast, which a few decades ago would still have cast any politician who used it to the margins. Stoking hatred of minorities, fulminating against the press, stirring up the mob against intellectuals, financiers, or anyone who speaks more than one language, were not part of mainstream politics, because enough people still understood the dangers of such talk.
[...] The true mark of the illiberal demagogue is talk of ‘betrayal.’ The cosmopolitan elites have stabbed ‘us’ in the back; we are facing an abyss; our culture is being undermined by aliens; our nation can become great again once we eliminate the traitors, shut down their voices in the media, and unite the ‘silent majority’ to revive the healthy national organism.

Was die AfD wirklich unter Kultur versteht
Door Matthias Heine, De Welt, 9 juni 2016

Einwanderer sollen sich in unsere Kultur integrieren, fordern Rechte. Linke feiern den Karneval der Kulturen. Zivilisationen finden beide ungut. Eine semantische Spurensuche von Nietzsche bis Gauland. [...] Eigentlich meint Gauland Rasse, wenn er Kultur sagt.

Wie soll man sie nennen? Faschisten, Autoritaristen, Populisten, Reaktionäre, Rassisten, Nationalisten, Rechtsradikale, Nazis? Eine Suche nach dem passenden Etikett für Politiker wie Gauland, Hofer und Le Pen
Door Angela Köckritz en Gero von Randow, Die Zeit, 10 juni 2016

[...] Vielmehr verwendete Gauland eine Strategie, die in Österreich "Feschismus" genannt wird, nach dem "feschen" verstorbenen FPÖ-Parteiobmann Jörg Haider und seinen Gefolgsleuten: Perfektioniere das flirrende Spiel gegensätzlicher Aussagen. Bediene damit deine Fans vom rechten Rand. Und erweitere allmählich die Grenzen dessen, was "doch endlich mal gesagt werden muss!".

Studie ["Die enthemmte Mitte"] zu Rechtsextremismus: Deutschlands hässliche Fratze
Door Benjamin Schulz, Der Spiegel, 15 juni 2016

Hass auf Muslime, Parolen gegen Asylbewerber: Eine Studie zeigt das rechtsextreme, antidemokratische Potenzial in der Gesellschaft. Viele Bürger denken völkisch - und finden in der AfD eine politische Heimat.
[...] Im Zeitverlauf seit 2002 ist der Studie zufolge die Ausländerfeindlichkeit gesunken und die Zivilgesellschaft stärker geworden. Dafür ist der Hass auf bestimmte Gruppen wie Asylsuchende gestiegen und wird offener und immer öfter auch gewalttätig gezeigt.
[..] Kennzeichnend [...] ist eine Verrohung des Diskurses.[...] Rechtsextreme beschimpften all jene, die sich für Pluralität in der Gesellschaft einsetzten, als Volksverräter. Medien, die vielfältige Positionen publizierten, würden als "Lügenpresse" tituliert.
[41,4 procent wil een immigratiestop voor moslims; 33,8 procent vindt dat Duitsland "door de vele buitenlanders in gevaarlijke mate van zichzelf vervreemd is geraakt; 19,6 procent is bereid tegen vreemden geweld te gebruiken; en 28,3 procent keurt goed dat anderen 'voor orde zorgen' met behulp van geweld" - zorgwekkende percentages; K]

Neue "Mitte"-Studie: Feindlichkeit gegen Muslime, Sinti und Roma und Geflüchtete ist besorgniserregend
Netz gegen Nazis, 15 juni 2016

[...] Interessanterweise hatten allerdings überhaupt keinen Einfluss auf die Einstellung zu "Pegida": Das Alter, der Bildungsabschluss, Arbeitslosigkeit, Haushaltsnettoeinkommen, Stadt oder Land, ob sich Menschen wirtschaftlich oder sozial abgehängt fühlen oder ob sie Autoritarismus befürworten. Das heißt: Es sind keine Menschen mit Sorgen, die Pegida gut finden, sondern Menschen mit rassistischen, islamfeindlichen, rechtsextremen Einstellungen, die hier einen Ausdruck für ihre Einstellungen finden [cursivering door mij - het gaat bij de 'harde kern' van nieuw rechts kennelijk puur om identiteitspolitiek; K].

Nigel Farage Predicts ‘Violence The Next Step’ If Immigration Is Not Controlled
Ned Simons, The Huffington Post, 17 juni 2016

[Let op Farage's sluwe plaatsing van het adjectief "legitimate" en het voorwaardelijke "if" dat hij vervolgens meteen als feit poneert; later toegevoegd: over deze uitlating van Farage schrijft Daniel Trilling trefzeker in The New York Times: "This is a typical demagogue's tactic, a statement so ambiguous it can be read as both a warning and an encouragement"; K]

People are calling out Ukip's new anti-EU poster for resembling 'outright Nazi propaganda'
Door Evan bartlett, The Independent, 16 juni 2016



'When you encourage rage you cannot then feign surprise when people become enraged'
Door Alex Massie, The Spectator Blogs, 17 juni 2016

[...] The poster unveiled by Nigel Farage this morning marked a new low, even for him. The mask – the pawky, gin o’clock, you know what I mean, mask – didn’t slip because there was no mask at all. BREAKING POINT, it screamed above a queue of dusky-hued refugees waiting to cross a border. The message was not very subtle: Vote Leave, Britain, or be over-run by brown people.

Taal kan een samenleving vergiftigen
Door Ger Groot, Trouw, 17 juni 2016

[...]  [Het] woord heeft een maar al te reële uitwerking. Het heeft de afgelopen jaren niet alleen het publieke spreken vergiftigd maar ook de samenleving waarin het om zich heen sloeg. Niet elk hooliganisme is een gevolg van geperverteerde taal, maar die laatste ontketent wel een spiraal van agressie. Jo Cox heeft dat waarschijnlijk met haar leven moeten bekopen

Jo Cox's murder. The price of caring
The Economist Blog, 17 juni 2016

[...] A country so intensely suspicious about its leaders, so wide-eyed in its willingness to believe the worst, so thirsty for proof of betrayal and decadence, is not a country in a good place.

Waar woorden ontbreken vult geweld de leegte
Door Bert Wagendorp, de Volkskrant, 18 juni 2016

[...] feit is dat de toon in het Brexitdebat de laatste weken goor en vunzig werd en de leugen een acceptabel argument. Wat ís het woord nog, als er geen spatje waarheid meer achter steekt? Woorden zijn niet onschuldig, ze kunnen haat oproepen en uiteindelijk zichzelf overbodig maken. Waar ze ontbreken vult geweld de leegte.

James O’Brien’s monologue on the murder of Jo Cox perfectly captures the state of debate in Britain
Political Scrapbook, 17 juni 2016

[...] If I was to open my newspaper or turn on my radio or telivision set, and told that every body who is coming here is a rapist and they’ve got their eyes on our women and we’ve got no chance whatsoever of protecting ourselves, and unless we do this or do that, or treat them like this or treat them like that, then we’re all doomed, we are all going to hell in a handcart. [...] Convince me if you can, that political debate in Britain in the last couple of years has NOT created an environment in which we find it easy to believe… or possible to believe, that this sort of violence, that this sort of terrorism, could unfold on our streets.

Jo Cox’s bereaved husband says mainstream politicians are legitimising extremist anti-immigrant views
Door Jon Stone, The Independent, 18 juni 2016

[...] Brendan Cox wrote a paper on the subject of anti-immigration sentiment a few weeks before his wife's death and has circulated it after her killing. He argued that mainstream politicians had reinforced the frame of right-wing populists on immigration and had been "fanning the flames of resentment" [...] "Petrified by the rise of the populists they try to neuter them by taking their ground and aping their rhetoric," he said. 

The mood is ugly, and an MP is dead
Door Polly Toynbee, The Guardian, 16 juni 2016

It's wrong to view the killing of Jo Cox in isolation. Hate has been whipped up against the political class. [...] This campaign has stirred up anti-migrant sentiment that used to be confined to outbursts from the far fringes of British politics.

Jo Cox, Brexit and the Politics of Hate
Door Daniel Trilling, The New York Times, 18 juni 2016

[...] an uncomfortable truth: Far-right politics cannot be as easily cordoned off from the mainstream as people would like to believe. Fascists attach themselves to popular causes and drag the debate in their direction. Populists and parties of the center take note and then try to appeal to voters susceptible to the far right's messages by taking xenophobic positions of their own.

Neuer Anstrich für rechtes Denken
Interview met Liane Bednarz door Tobias Dirr, Süddeutsche Zeitung, 22 juni 2016

[...] Die Neue Rechte gibt es bereits seit den 70er Jahren. Ihr Vordenker, der Franzose Alain de Benoist, grenzte sich damals klar von den altrechten Nazis ab. Die Juristin und Publizistin Liane Bednarz hat in ihrem gemeinsam mit Christoph Giesa verfassten Buch "Gefährliche Bürger" beschrieben, wie die Gedanken dieser Bewegung in Deutschland zunehmend Gehör finden.
[...] Wer von AfD oder Pegida spricht, muss von der Neuen Rechten sprechen. Wenn etwa Björn Höcke Angela Merkel eine "Kanzlerdiktatorin" nennt, dann liefert die Bewegung das Gedankengut. [...] Höcke hat kürzlich sogar behauptet, die "Altparteien" seien "inhaltlich entartet".

I’ve just been verbally abused – tell me again how racism played no part in Brexit
Door Natalie Pitimson, The Conversation, 28 juni 2016

[...] What the Leave campaign actually did in the run up to the referendum was to tap into a broader current of dehumanisation – of a generalised "other" that has been creeping in for some time. The space for proper discussion and debate about immigration, asylum and humanity was utterly diminished by that campaign and replaced with the rhetoric of the non-human – of the parasite.

Bang voor terugval en verlies. Ook rijken stemmen extreem-rechts
Door Marcel ten Hooven, De Groene Amsterdammer, 7 juli 2016

Why Donald Trump’s rhetoric—with apologies to Orwell—works so well
The Economist, 18 juni 2016

Tijd voor een nieuw sociaal contract
Door Kim Putters, NRC, 9 juli 2016

De stof van Brexit daalt neer. Kim Putters, directeur SCP, duidt de betekenis voor Nederland en roept op tot een sociaal contract tegen polarisatie. [...] sommige groepen delen structureel minder mee in welvaart en welbevinden. Dat leidt tot polarisatie, wantrouwen en onrust. Zonder ankerpunten voor een nieuw sociaal contract lijkt maatschappelijk conflict onvermijdelijk.
[Putters, directeur van het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP), is mij nog veel te conformistisch, maar hij geeft voor iemand op die plek een duidelijke waarschuwing: een betere spreiding van inkomen, kennis en macht is urgent, anders leidt toenemende bestaansonzekerheid tot ernstige conflicten; K]

Zu provo für die Alternative
Door  Richard Gebhardt, Jungle World, 7 januari 2016

[...] [Björn Höcke] popularisiert dabei jene völkischen Inhalte, die bislang auf den engen Kreis der »metapolitischen«, das heißt auf die Beeinflussung von Begriffsbildung und Debatten zielenden »Neuen Rechten« beschränkt waren. [Sinds dit artikel is verschenen, lijkt de positie van Höcke in de AfD echter juist alleen maar sterker te worden. Lees ook dit mooie profiel van Höcke, waarin Karsten Polke-Majewski opmerkt: "Höcke verschiebt die Grenzen des Sagbaren nach rechts"; K]

So sehr verfällt die AfD in Nazi-Jargon
Door Ellen Ivits, Stern, 30 oktober 2015

[...] Der Vorsitzende der Gesellschaft für deutsche Sprache, Peter Schlobinski, warnt vor Generalisierungen. "Man darf nicht die gesamte AfD über einen Kamm scheren, doch einzelne Mitglieder pflegen eine auffällige Nazi-Rhetorik. Der Rhythmus, das sprachliche Diktum, die Emotionalisierung - es gibt einiges, was stark an die NSDAP-Sprache angelehnt ist. Und Höcke ist ja schon fanatisch in seiner Sprache", sagt er dem Stern.

For Whites Sensing Decline, Donald Trump Unleashes Words of Resistance
Door nicholas Confessore, The New York Times, 13 juli 2016

[...] Defying modern conventions of political civility and language, Mr. Trump has breached the boundaries that have long constrained Americans' public discussion of race.

First, They Came for the Experts
Door James Traub, Foreign Policy, 7 juli 2016

Anti-intellectualism is clearing a path for the spread of populist demagogues across Western democracies. [...] Reason, as Popper notes [in The Open Society and Its Enemies (1945)], is a language accessible to all. Absent a collective faith in reason, very little stands in the way of the gratifying fantasy, or the dreadful nightmare, that populists' forge from voters' hopes and fears.

Semantische Spitzfindigkeiten
Door Liane Bednarz, Starke Meinungen, 13 augustus 2016

[...] Patrick Bahners argumentiert auf dem Boden des Pluralismus, das ehrt ihn. Aber er unterschätzt jedenfalls in diesem Text, wie sehr die neurechten, autoritären Bewegungen diesen verachten. Wenn Wirsching das „Aufzeigen der demokratisch-rechtsstaatlichen Alternative“ fordert, dann schließt er den von Bahners geforderten Streit um Themen nicht aus, weiß aber darum, wie wenig fruchtbar die Debatte mit Neurechten wie Björn Höcke ist, die einen verächtlichen Jargon gegenüber der politischen Konkurrenz pflegen und diese als „entartete Parteien“ diffamieren.

Seit Beginn der Flüchtlings­debatte nähern sich Texte des „Cicero“ dem rechten Rand. Was ist passiert mit dem Debatten-Magazin?
Door Anne Fromm, TAZ, 2 juli 2016

[Illustratie rechts: cover van de editie van 25 augustus 2016, "Merkels Marschbefehl", van het opinieblad Cicero: een onafzienbare massa gezichtsloze vluchtelingen afgeschilderd als leger van de bondskanselier. Volgens Krsto Lazarević stond op het profielbeeld van Cicero het logo van de neofascistische identitairen, maar dat heb ik nog niet kunnen bevestigen.]

Das Wörterbuch der Neuesten Rechten
Frankfurter Allgemeine Zeitung, 6 april 2016

Aus welchen Wörtern Pegida und AfD Kampfbegriffe machen. [...]

"Wir holen uns unser Land zurück"
Door Hubertus Volmer, n-tv, 2 september 2016

Der Wahlkampf der AfD in Mecklenburg-Vorpommern erinnert an Donald Trump: Die Partei arbeitet mit Signalen, die eindeutig uneindeutig sind. [...] Thomas de Jesus Fernandes sagt dann auch noch: "Hoch die Fahnen, Mecklenburg-Vorpommern steht auf!" Ist es Zufall, dass "Die Fahne hoch" die erste Zeile des nationalsozialistischen Horst-Wessel-Liedes ist? Ralph Weber, AfD-Direktkandidat im Wahlkreis Ostvorpommern II, sagte dem ZDF, derzeit finde in Deutschland eine "Umvolkung" statt. "Und ich sag dagegen: Volk, steh auf und wähle diese Politiker ab, bevor sie euch als Volk abwählen." [...] Ist es Zufall, dass er einen Satz verwendet, der an die Sportpalastrede von Hitlers Propagandaminister Goebbels erinnert?

"Wie das Schweigen der Mitte die Rechten stark macht"
Interview met ex-burgemeester Markus Nierth van Tröglitz over zijn boek met deze titel.
MDR Sachsen-Anhalt, 22 september 2016

„Gebrauch von Parolen hängt vielfach mit Unkenntnis zusammen“
Saarbrücker Zeitung, 14 september 2016

Vor allem in der Flüchtlingsdebatte wird die Sprache roher. Wie gefährlich ist das? SZ-Redakteurin Iris Neu-Michalik sprach mit Georg Schuppener, Linguistik-Professor an der Leipziger Universität und Autor der Publikation „Sprache des Rechtsextremismus“.

Sprache und Gewalt
Door Patrick Gensing, 4 oktober 2016

Marschieren, verjagen, zuschlagen: Die nationalistische Bewegung setzt bewusst auf eine kriegerische Sprache. Angesichts dieser Rhetorik stellt sich die Frage nach dem Zusammenhang von Gewalt und Sprache.

Die Sprache der Populisten
Door Andrea Diener, Frankfurter Allgemeine, 28 december 2016

„Lügenpresse“, „Meinungsdiktatur“ oder „Toleranzfaschismus“: Die Sprache der Populisten soll Menschenmassen provozieren und komplexe Zusammenhänge simplifizieren. Ist so ein gemeinsamer Diskurs überhaupt möglich?

Warum CORRECTIV ein „Schwarzbuch AfD“ veröffentlicht
Door Markus Grill, Correct!v, 10 april 2017

[...] Nach Ansicht des Soziologen Wilhelm Heitmeyer verfolgen Rechtspopulisten im Umgang mit den Medien einen Plan. Heitmeyer sagt, Parteien wie die AfD suchen „Provokationsgewinne“. Er meint damit:  „Die populistischen Mobilisierungsexperten achten sorgsam darauf, dass nicht ,mehr vom Gleichen‘ geboten wird. Denn darauf reagieren die Medien in der Regel nicht mehr. Stattdessen wird eine zunehmende sprachliche Aggression geboten [...].

Hiding in plain sight: how the 'alt-right' is weaponizing irony to spread fascism
Door Jason Wilson, The Guardian, 23 mei 2017

Experts say the ‘alt-right’ have stormed mainstream consciousness by using ‘humor’ and ambiguity as tactics to wrong-foot their opponents.

Immer mehr Intellektuelle bauen Berührungsängste zur Neuen Rechten ab
Door Liane Bednarz, The Huffington Post, 19 juni 2017

How Trump's Foreign Policy Is Making Russian Fascism Great Again
Door Alexander Reed Ross, Haaretz, 13 juni 2018

As he sabotages America's strategic alliances in favor of pro-Kremlin autocrats, the president is acting out the geopolitical fantasies of Alexander Dugin, rising Russian fascist ideologue and guru to Trump's alt-right base.

Trial runs for fascism are in full flow
Door Fintan O'Toole, The Irish Times,  26 juni 2018

Babies in cages were no ‘mistake’ by Trump but test-marketing for barbarism.

En m'n blogs:
De neonazi-breinen achter de witte genocide-meme
Karskens, Baudet, Brussen en Roos entameren de oorlog die ze 'voorspellen'
Wilders maakt zich eigenaar van een eventuele gewelddadige opstand
Lutz Bachmann scheldt vluchtelingen uit op neonazi-Facebookpagina
Foute beeldtaal: 'islamitische verkrachting van Europa
Fascistoïde Trump bespeelt tribale instincten 
Is Thierry Baudet geen fascist 2.0? Echt niet?
'Psychologische strategieën IS en extreemrechts lijken op elkaar en zijn aan de winnende hand'
GeenStijl promoot neofascistische Identitairen
Martin Bosma, voor al uw genocides
Oorlogsverklaring neofascistisch Identitair Verzet
Wilders' schaduw Bjorn Larsen zit diep in netwerk rond genocideblog Gates of Vienna
Het groeiende gevaar van selffulfilling apocalyptiek