Meerderheid Egyptenaren voor politieke islam

Volgens dit onderzoek van het Pew Research Center’s Global Attitudes Project (april-mei 2010) geldt voor de Egyptische moslims, die 90 procent van de bevolking uitmaken:

- Vindt het goed dat de islam een grote rol speelt in de politiek: 95 procent; vindt het slecht dat de islam een kleine rol speelt in de politiek: 80 procent; vindt het goed dat islam een kleine rol speelt in de politiek: 2 procent

- Heeft vertrouwen in Osama Bin Laden: 19 procent

- Kiest voor de fundamentalisten in zoverre men (31 procent) een strijd ziet tussen modernisten en fundamentalisten: 59 procent

- Wil sekseapartheid op de werkvloer: 54 procent (van de gepeilde zeven landen het hoogste percentage na de 85 procent in Pakistan)

- Overspeligen moeten worden gestenigd: 82 procent (samen met Pakistan hoogste percentage)

- Dieven en overvallers verdienen zweepslagen of afhakken van de hand: 77 procent (hoogste percentage na de 82 procent van Pakistan)

- Afvalligen verdienen de doodstraf: 84 procent (hoogste percentage na de 86 procent van Jordanië en hoger dan de 76 procent van Pakistan)

- Democratie is verkieslijk boven elk ander systeem: 59 procent (alleen Pakistan scoort lager, met 42 procent)

Op het PvdA-congres van eergisteren (29 januari) juichte Job Cohen over de opstand in Egypte:
'Soms gaat het razendsnel. Soms verandert de wereld op een manier die je absoluut niet voorzien had. (...) De straten van Caïro (...) een adembenemend schouwspel, een spontane volksopstand van mensen die vrijheid, waardigheid, kansen, invloed en eerlijkheid willen! (...) Mensen die niet op een hoop gegooid willen worden met de fundamentalisten van de Moslimbroederschap. (...) Ons hart gaat uit naar al die dapperen die daar met alles wat ze hebben strijden voor een beter leven, voor een fatsoenlijk bestaan in vrijheid!'
Ietwat potsierlijk en met het nodige pathos tovert de PvdA de opstand in Egypte dus om tot een soort sociaal-democratische omwenteling in spe. Maar op welke cijfers baseert men het idee dat 'al die dapperen' in Egypte uit zijn op vrijheid, waardigheid en kansen voor iedereen - inclusief afvalligen, vrouwen die hun eigen weg gaan en mensen die wat huwelijk en seksualiteit betreft van de norm afwijken? Bovenstaand onderzoek van het Pew Research Center geeft bitter weinig aanleiding tot groot optimisme, laat staan voorbarig enthousiasme, althans voor wie realist wil zijn en geen ouderwets-berodebrilde wensdenker. Zoals Cohen zelf zegt: de dingen kunnen veranderen op een manier die je absoluut niet had voorzien - zoals van de wal in de sloot.

Behartigenswaardig is het commentaar van de koptisch-christelijke schrijver en student internationale betrekkingen Monique Samuel (van Egyptische komaf), in het NRC Handelsblad van vandaag (31 januari) - ook te vinden op haar blog; en verder haar bijdrage aan deze EO-radiouitzending, waarin ze erop wijst dat de katholieke tak van de koptisch-christelijke kerk in Egypte waarschuwt dat de Moslimbroederschap jongeren oproept zich als martelaren op te offeren in de strijd tegen het regime (niet helemaal duidelijk is of Samuel deze bewering zelf voor haar rekening zou willen nemen) en stimuleert dat zij politie en leger provoceren door stenen te gooien. Op haar blog schrijft ze over een demonstratie op het Ramses Square in Caïro op 28 januari: 'daar eisten aanhangers van de Moslimbroederschap het einde van de seculiere overheid en de oprichting van een islamitische staat'.
Samuel maakt duidelijk dat de koptische christenen met wie zij zich identificeert zware kritiek hadden op Mubaraks bewind, maar het desondanks hebben gesteund omdat ze geen alternatief zagen: er zijn geen democratische instituties (middenveld), noch geloofwaardige en krachtige democratische leiders in spe - dus men vreesde en vreest een afglijden in chaos of het grijpen van de macht door islamisten, met als gevolgen voor de positie van christenen onder meer, aldus Samuel: de doodstraf voor moslims die christen zijn geworden, verbod op nieuwe christelijke kerkgebouwen, verplichting de hoofddoek te dragen en mogelijk een extra belasting voor christenen.

Toevoeging avond 31 januari: in Uitgesproken Vara trok zojuist de woordvoerder van de Egyptische 6 april beweging in Nederland de bevindingen van Pew Research Center sterk in twijfel. Volgens hem gaat het om een revolutie van het hele volk, zijn er genoeg goed opgeleide mensen die een democratie kunnen opzetten, willen islamisten de zaak niet claimen en is bovendien de macht van de Moslimbroederschap tanende, sinds ze na hun verrassend goede verkiezingsuitslag van jaren geleden bleken eveneens corrupt te zijn. [einde toevoeging]

Toevoeging 1 februari: publicist Pieter Hilhorst kiest eveneens voor optimisme. Mijn notities zou hij ongetwijfeld scharen onder de geluiden van zwartkijkers en cynici. Maar ik vind dat hij, net als de vertegenwoordiger van de 6 april beweging in Nederland, de opiniepeiling van Pew Research Center ten onrechte terzijde schuift of een (te) positieve draai probeert te geven - door op te merken dat de grote meerderheid (81 procent) geen vertrouwen heeft in Bin Laden; mij lijkt het eerder zorgelijk dat nog 19 procent dé mondiale terrorist van deze tijd een warm hart toedraagt en dat 49 procent Hamas steunt; en door te stellen: 'dat vooral onder jongeren een meerderheid niks moet weten van Hezbollah of Hamas'; wat zelfs een feitelijk onjuiste bewering is, want van de totale groep ondervraagden is 48 procent 'unfavorable' ten aanzien van Hamas - Hilhorsts gebruik van het woord 'vooral' klopt dus niet, ook al is het een feit dat onder jongeren een minderheid Hamas zei te steunen.

Overigens is de scherpzinnige politiek tekenaar Jos Colignon juist wél uiterst skeptisch over de nieuwe wind die gaat waaien in Egypte: zie deze cartoon, waarin letterlijk in een kookpot een nieuwe politiek wordt gebrouwen: 'Democratie erin, vrijheid, islam, welvaart, meer islam, vleugje sharia, nog meer islam...' - waarbij de inhoud van de pot de groene kleur van de islam krijgt.

Een reden temeer om niet euforisch te worden over de opstand in Egypte zijn vernielingen en plunderingen van kunstschatten in het Historisch Museum en van opgravingsprojecten in het land. Novum/Trouw: "Er is geen bewaking, maar wel totale anarchie", zegt egyptoloog Maarten Raven, die zondag in verband met de onrust van zijn vlucht naar Egypte moest afzien. "Gewapende gangs voeren overal in het land illegale opgravingen uit. Pyramides en gesloten privégraven zijn opengebroken, magazijnen en depots worden geplunderd." Dat zullen toch in lang niet alle gevallen politiemensen zijn die door Mubarak tot het zaaien van anarchie zijn aangezet - iets waar Mohammed ElBaradei de president van beschuldigt.
Zie ook dit vraaggesprekje (video) met een Egyptische Nederlander die niet vrolijk wordt van de situatie in zijn land: hij vreest de gevolgen van anarchie.
Mohammed ElBaradei waarschuwde op 18 januari in The Guardian al voor een opstand zoals in Tunesië, uitsprekend dat hij geleidelijke hervormingen, desnoods afgedwongen door stakingen, verkieslijk achtte (wat hem op kritiek van ongeduldigde jongeren kwam te staan).

[einde toevoeging 1 februari]

Mohammed Badie

Voor meer achtergronden over de Moslimbroederschap, zie naast de wikipedia bijvoorbeeld dit profiel door de BBC van de Egyptische tak. Foto rechts: leider Mohammed Badie, die ook op andere foto's bepaald de uitstraling van een ideologische scherpslijper heeft, maar over wie de BBC hier zegt: 'analysts say a conservative leader is likely to steer the Brotherhood away from political activism, and instead focus on religious and social work'; en vermeldt dat hij weliswaar volgens een kenner een ideoloog is, echter mogelijk geen politiek-radicale: 'Mr Badie told members: "Show the world the true Islam, the Islam of moderation and forgiveness that respects pluralism in the whole world"'.
Lees verder dit artikel van Carel Brendel over het boek:

The Muslim Brotherhood, the Burden of Tradition
Door Alison Pargeter, Saqi, Londen, augustus 2010, 300 pagina's

Yusuf al-Qaradawi

Verwerpelijke ideeën van de in Egypte geboren sjeik Yusuf al-Qaradawi, voorzitter van de European Council for Fatwa and Research en door velen gezien als de informele leider van de internationale Moslimbroederschap, som ik op in mijn blognotitie Ramadan en al-Qaradawi's fatwa's. Qaradawi woont overigens sinds 1961 voornamelijk in Qatar, na meerdere gevangenschappen in Egypte onder Nasser in de jaren vijftig.

Mohammed ElBaradei

Van de andere kant is het wellicht hoopgevend dat de Egyptische Nobelprijswinnaar Mohammed ElBaradei door de Egyptische Moslimbroederschap wordt gesteund, zegt althans Al Jazeera English - ook dezer dagen nog. Al is bij mijn weten onbekend hoe ElBaradei denkt over islamitische wetgeving en straffen.
Volgens verslaggever Carolien Roelants van het NRC Handelsblad heeft ElBaradei volkomen gelijk in zijn kwalificatie van de Moslimbroederschap als een minderheid die door het regime in een fout daglicht is gesteld en die een grondwet wil die niet gebaseerd is op religie en waarin iedereen gelijke rechten heeft.
Ik help het Roelants van harte hopen. Maar of in een land[*] waar negentig van de honderd mensen moslim zijn van wie er, bijvoorbeeld, ongeveer 75 vinden dat afvalligen de doodstraf moeten krijgen en dat overspeligen gestenigd moeten worden, de rechtsstaat meer zal blijken te zijn dan een wassen neus (zij het met een wat andere vorm dan die van Mubarak)... ik moet het nog zien. De kans bestaat dat ElBaradei net zo van de koude kermis zal thuiskomen als president Anwar al-Sadat, die aanvankelijk nauw samenwerkte met de Moslimbroederschap, zelfs de schakel was tussen deze organisatie en het eerste (militaire) Egyptische regime na het Britse koloniale bewind, maar door hen werd tegengewerkt sinds hij in de ogen van de meeste moslims en islamitische landen een te pro-Westerse en pro-Israëlische koers was gaan varen. Zoals bekend werd Sadat vermoord door militairen die lid waren van de Egyptische Islamitische Jihad, die zich van de Moslimbroederschap had afgesplitst nadat deze het (binnenlandse) geweld althans 'voor de schermen' had afgezworen en waaruit de rechterhand van Osama Bin Laden is opgestaan: de Egyptenaar Ayman al-Zawahiri.

Toevoeging 15 februari 2011:

Moslimbroeders richten politieke partij op
De Volkskrant, 15 februari 2011

Update 1 december 2011:

Volgens peilingen zou de moslimbroederschap bij de eerste verkiezingen in het land, waarbij in de eerste ronde zelfs relatief liberale delen van het land aan de beurt waren (het meer conservatieve platteland volgt grotendeels nog), maar liefst 40 procent van de stemmen binnenslepen. De streng-islamitische salafisten - extreme islamisten dus - zouden op 25 procent uitkomen. Samen dus bijna tweederde van de stemmen. Geheel tegen het optimisme van de Cohens, Hilhorsten en 6 april-activisten in, maar geen verrassing gezien het onderzoek van Pew Research. Zie ook hier.

Update: van de 503 zetels van het Egyptische parlement, zijn er 235 gewonnen door de Moslimbroederschap (47 procent) en 121 door de salafisten (24 procent). Een grote meerderheid van de volksvertegenwoordiging is dus fundamentalistisch islamitisch geworden.

Toevoegingen maart/april 2012:

Egypte: Israël is vijand nummer 1
AP / Trouw, 12 maart 2012

Parlement Egypte twist over invloed islamisten op de nieuwe grondwet
Trouw, 3 maart 2012

Egyptische presidentskandidaat ontvouwt strategie voor islamitische staat [video van toespraak]
Door Carel Brendel, 13 april 2012 

'Handen hoog voor de sharia'
Door Eduard Padberg, Trouw, 3 december 2012

Zie ook m'n blognotities:
Arabische lente: meer sharia en jihad?
Mohammed Morsi, moslimbroeder en demagoog
Egypte: presidentskandidaat Moslimbroeders belooft sharia
Egypte: Moslimbroeders uit op kalifaat en sharia?

Noot (toegevoegd 9-2012)

[*] Ook de VS herbergt overigens een geweldig potentieel voor godsdienstig geïnspireerde politiek. Victor en Victoria Trimondi wijzen in Krieg der Religionen op een peiling door Rasmussen Reports in 2005, die uitwijst dat dat maar liefst 63 procent van de Amerikanen (republikeinse kiezers 77 procent, democraten 50 procent) gelooft dat de bijbel letterlijk waar is - dus inclusief de gewelddadige Openbaring van Johannes, waarin Christus optreedt als aanvoerder van een uiterst destructieve en genocidale oorlog tegen de duivel en ongelovigen.

Illustratie: de kleuren zwart, wit en rood van de Egyptische vlag gaan terug op die van de vlag van het pan-Arabisme en zijn overgenomen in de Arabische Bevrijdingsvlag:
'The Egyption revolution of 1953 gave birth to the "Arab Liberation Flag" wherein the pan-Arab red-white-black tricolour took on new meaning. Black stands for the past history of foreign oppression, white stands for the bright future, and red stands for the bloody sacrifice required to get from the black to the white'.