Illustratie: cover van het boek Profit over People; Neoliberalism & Global Order (1999), door Noam Chomsky
Op moment van dit schrijven, 13 september 13.30. uur: VVD 41, PvdA 39, PVV 15, SP 15, CDA 13, D66 12, ChristenUnie 5, GroenLinks 3, SGP 3, Partij voor de Dieren 2, 50PLUS 2.
Update 18.00 uur: PvdA 38, GroenLinks 4.
Vreemd dat in de commentaren in de kranten (voor zover ik die heb doorgenomen) niemand opmerkt dat de mogelijkheid van een rechtse coalitie van VVD, CDA, D66, ChristenUnie, SGP en 50 Plus boven de markt hangt[1][2], met 76 zetels. Helaas kunnen Rutte, Pechtold en Buma daarmee gaan dreigen tegen Samsom als het voor de PvdA-leider slikken of stikken wordt inzake de samenstelling van de coalitie of op gevoelige inhoudelijke punten.
Wel is die variant op rechts natuurlijk lastig, omdat D66 zowel inhoudelijk als wat betreft geloofwaardigheid (imago) niet snel met de SGP en 50PLUS in zee zal willen gaan. Pechtold heeft immers steeds luid geroepen dat het door het midden moet. En 50PLUS zal op het gebied van het arbeidsrecht en de zorg enigszins de hervormingsdrift van D66 en VVD bemoeilijken. Maar zowel de grijsaards als de steile christenen zullen waarschijnlijk genoegen nemen met slechts een paar kluifjes - waarna VVD, CDA, D66 en ChristenUnie (de 'Kunduz-coalitie' minus GroenLinks) de sociale verworvenheden op het gebied van de huurmarkt en de zorg fiks kunnen afbreken.
Ook is denkbaar dat niet 50PLUS, maar de Partij voor de Dieren de rechtse variant aan een meerderheid helpt, bijvoorbeeld door te gedogen in ruil voor enkele toezeggingen op het gebied van dierenwelzijn (Thieme heeft dit opengehouden tijdens de campagne).
Genoemde 'Kunduz minus Groenlinks plus SGP en 50PLUS'[2] heeft weliswaar geen meerderheid in de Eerste Kamer (36 zetels), maar daar zal de PVV (10 zetels) zeker willen gedogen. Eens zien of kereltje Pechtold dan nog steeds niets moet hebben van Wilders. Wel zal dit de hervormingdrift op het vlak van de zorg en heel misschien ook de huursector een beetje in toom houden, omdat Wilders' sociale masker anders tezeer door de mand zou vallen. En ook inzake 'Europa' zal het dan lastig manoeuvreren blijven. Daarom ligt misschien meer voor de hand dat de Onafhankelijke Senaatsfractie en de Partij voor de Dieren in de Eerste Kamer gaan gedogen als ze een paar zaken gedaan krijgen.
De net als bij de vorige formatie helaas bestaande dreiging[2] van een rechts monsterverbond - ook al moet dat nu erg dun worden uitgesmeerd - zal het voor de PvdA extra moeilijk maken om zaken als betaalbare huren en zorg voldoende overeind te houden in een regering met de VVD alleen, of met VVD en CDA en/of D66. Overigens heeft de PvdA tot haar schande het principe van inflatie-volgende huren al losgelaten vóór de verkiezingen.
In het commentaar van Trouw wordt als alternatief voor 'paars' alleen de mogelijkheid van de centrum-linkse coalitie van PvdA, SP, D66 en CDA genoemd (79 zetels; Eerste Kamer 38 zetels), wat Samsoms onderhandelingspositie sterker zou maken. Maar Pechtold en Buma hebben dit uitgesloten tijdens de campagne en zullen hier hooguit over piekeren als de genoemde rechtse varianten[2] eerst grondig zijn uitgezocht en om de een of andere reden - en ik zie geen onoverkomelijk beletsel - afketsen. Al lijkt momenteel geen commentator dit voor zich te zien: ik vermoed dat Samsom een 'Cohen-moment' gaat beleven: het pijnlijke besef dat niet zwichten voor rechts rotbeleid betekent: elke regie uit handen geven en erop gokken dat men het op rechts[2] niet rond krijgt. Of hij het risico - al is de slaagkans van een rechts verbond ditmaal kleiner - aandurft, na het afwijzen of mislopen van de Kunduz-coalitie eerder dit jaar? Wellicht zal hij achter de schermen een bondje proberen te sluiten met Pechtold, maar die zal voor een 100 procent 'nee' tegen een avontuur over rechts, van Samsom toezeggingen voor harde 'hervormingen' eisen.
Mijn voorspelling is daarom dat er hoe dan ook[3] een zeer neoliberaal, zeg maar gewoon asociaal rechts beleid zal worden ingezet, dat wil zeggen: voortgezet. De inkomensverschillen en dus de kloof tussen arm en rijk zullen weer toenemen; de zwakkeren zullen het nog moeilijker krijgen. Of het nu onder 'paars' of 'rechts' is. Paars zal de ergste pijn voor mensen die het niet breed hebben iets verzachten, maar onvoldoende. Rechts zal, onder verdoezelend geprevel van de ChristenUnie, genadeloos sociale verworvenheden afbreken.
Maar de laatste variant heeft wel het voordeel, dat de kans dat bij wijze van maatschappelijke reactie daarna de slinger echt een keer naar links van het midden beweegt, enigszins reëel is. Een neoliberale paarse coalitie daarentegen zal - als zij haar termijn al vol maakt, wat me onwaarschijnlijk lijkt - vervolgens vrijwel zeker in een groot verlies voor de PvdA uitmonden, met corresponderende winst voor de SP, maar hoogstwaarschijnlijk geen enkel zicht geven op een centrum-links kabinet na het kabinet dat nu in de maak is. Waarna de neoliberale afbraak en verharding wederom voortgang zullen vinden.
Intussen bestaat er een gerede kans dat de economische crisis of het moslimextremisme opnieuw zodanig oplaait, dat extreem rechts niet alleen in Griekenland en Hongarije, maar ook in andere EU-landen (weer) in opmars zal raken. Helaas kan Wilders gelijk krijgen met zijn uitspraak van gisteravond, dat de beste jaren van de PVV nog zullen aanbreken. Persoonlijk hou ik mijn hart vast.
Grote verliezers zijn de generaties van de verdere toekomst: geen enkele grote politieke partij heeft voldoende oog voor de milieucrisis, in het bijzonder de opwarming van de aarde. Kortzichtig en beschamend, alleen al omdat ons laag gelegen land zich bij het verder opstoken van de fossiele brandstoffen die de aarde nog bevat, op de langere termijn niet meer tegen de zee zal kunnen verdedigen. Wel moet gezegd dat GroenLinks, onder Femke Halsema neoliberaal-verdwaald geraakt, een waardeloze partij was geworden om een diepgaande vergroening van de economie aan te zwengelen. Ik kan er geen traan om laten dat die club nu net zo groot is als de SGP. Hoogste tijd voor een werkelijk groene en echt sociale partij in dit land[4].
Toegevoegd 20-1-2012:
En de winnaar van de verkiezingen is...
Door Merijn Oudenampsen, Joop.nl, 20 september 2012
Als er een ideologie is aan te wijzen die als winnaar uit de Nederlandse verkiezingen is gekomen, dan is het wel het neoliberalisme. Dat is verbazingwekkend.
De PvdA kan wel degelijk buiten de boot vallen
Door Jelle Zuidema, Joop.nl, 20 september 2012
Rutte zou Samsom buitenspel kunnen zetten door voor de Kunduz-coalitie te kiezen.
Toegevoegd na 1-10-2012:
'Met name lage inkomens gaan er in 2013 op achteruit'
Trouw, 27 november 2012
Inkomen van vijf ton bruto? Dan ga je erop vooruit
Door Yvonne Hofs, de Volkskrant, 2 november 2012
Het Amerikaanse sausje over de PvdA-campagne was lachwekkend
Door Robert Barreveld, Joop, 1 oktober 2012
'Geen kabinet met de PvdA dat zo gretig zijn ziel aan de duivel verkocht'
Door Marcel van Dam, 8 november 2012
FNV-voorzitter noemt arbeidsmarktplannen 'PvdA-onwaardig'
Trouw, 3 november 2012
'Enorme klap voor chronisch zieken'
Nu.nl, 3 november 2012
Nu bericht dat volgens de CG-Raad groepen chronisch zieken er 100 tot 250 euro per maand op achteruit kunnen gaan.
GGZ-bezuiniging, het paradepaardje van het anti-kabinet
Door Mark Wagemakers, Joop.nl, 19 november 1012
Alternatief voor AWBZ is afbraak
Door André den Exter, docent Gezondheidsrecht Erasmus Universiteit en Renske Leyten, SP-Tweede Kamerlid
Te dure zorg niet langer vergoed: verstopt in regeerakkoord 2012
Door Rutger Bregman, 28 november 2012
Zie ook m'n blognoties:
Jetta Klijnsma (PvdA) sloopt de bijstand en regelt dwangarbeid onder minimumloon
Impliciete visie en belangen regeerakkoord 2012
VVD-PvdA-akkoord = afbraak sociale huursector
Nobelprijswinnaar Stiglitz: inkomensongelijkheid ontspoort
Belangrijkste oorzaken economische crisis
'Het burgerlijke leven is onderuitgehaald'
Noten (toegevoegd 17.15 uur)
[1] Daarom valt te hopen dat bij de definitieve uitslag net nog een zeteltje van een van deze partijen af tuimelt. Die kans is waarschijnlijk klein.
[2] Suf genoeg nog niet beseft toen ik het bovenstaande schreef: ook 'Kunduz' plus Partij voor de Dieren en/of 50PLUS is trouwens mogelijk: 76 (of 78) zetels in de Tweede Kamer en 40 (of 41) zetels in de Eerste Kamer. Het is niet helemaal uitgesloten dat Jolande Sap zich bij wijze van stervende zwaan in een dergelijk avontuur zal willen storten. Ze zou zich verregaand onmogelijk maken bij een flink deel van haar achterban en de relaties met SP en PvdA enorm verstoren, maar in de wereld van de machtsspelen is veel mogelijk. Hetzelfde geldt voor Marianne Thieme. Als beide vrouwen zijn te overreden, dat is het waarschijnlijker dat Rutte en Pechtold met die variant Samsom onder druk zullen zetten.
Ook een dergelijke coalitie zou een neoliberale afbraak van de sociale zekerheid betekenen, dan voorzien van een groen randje.
[3] In een opiniestuk stelt SP-Europarlementariër Kartika Liotard dat Rutte op geen enkele manier om de PvdA heen kan, terwijl Samsom de volgende 'troef' kan uitspelen: PvdA, CDA, D66, ChristenUnie, GroenLinks, Partij voor de Dieren en 50Plus bij elkaar opgeteld (76 zetels). Maar waarom zou dit verbond van maar liefst zeven partijen, waaronder het CDA en de Partij voor de Dieren, reëler zijn dan de coalitie van 6 rechtse partijen die ik hierboven bespreek? Oké, in de Eerste Kamer zouden de zeven wel ook een meerderheid hebben (39 zetels); toch lijkt Liotards variant me minder kansrijk dan de mijne. Wel kan Samsom er misschien mee op de proppen komen als tegenwicht tegen het eventuele dreigen van Rutte met de variant over rechts; dit had ik niet bedacht toen ik mijn verhaaltje hierboven schreef. Maar mijn inschatting is dat CDA en/of D66 de 'Liotard-bende' meteen zullen torpederen, waarna Samsom zijn zogenaamde 'troef' zal blijken nooit te hebben bezeten.
Overigens zouden D66 en CDA in Liotards variant bijna net zoveel 'hervormingen' bedingen als de VVD; de gevolgen voor de huren, de zorg en de baanzekerheid zouden hooguit een tikje minder erg zijn.
[4] Toegevoegd 14-9-2012: Wijnand Duyvendak maakt hier een analyse die hout snijdt, zij het op een essentieel punt niet: hij miskent dat GroenLinks - zeker sinds de neoliberale koers van Femke Halsema - zodanig veel nep-linkse leden, bestuurders en politici heeft aangetrokken, dat de partij gewoon geen betrouwbare indruk meer kan maken op het vlak van 'eerlijk delen' en sociale zekerheid, tenzij er een zodanig grondige 'herbronning' plaatsvindt dat velen - ook een aantal coryfeeën - de partij eerst zullen verlaten, waarna een nieuwe start zou kunnen worden gemaakt. Of zo'n herbronning van Jolande Sap (die bijvoorbeeld de SP nauwelijks ziet staan) en André van Es (een salonsocialist pur sang) zal komen? Beide vrouwen zijn tezeer goed gesitueerde D66-types die diep in hun hart gruwen van iets dat zelfs maar een beetje de kant op zou gaan van een 'groene SP'. Daarom zal GroenLinks zelden de 'dubbele cijfers' gaan halen en ligt op termijn een fusie met D66 in de rede. (Jan Mulder heeft ooit in een column GroenLinks treffend getypeerd, toen hij vertelde dat veel mensen van die partij hem het gevoel geven dat het gefrustreerde VVD'ers zijn.)
Geen opmerkingen:
Een reactie posten